نشریه خط

طراحی تجربه (Experience design) و بسیاری از رویکردهای دیگر در قرن بیستم از طراحی پست‌مدرن زاده شدند. علل زیادی برای ایجاد این رویکردها برشمرده اند که مهم‌ترین آن‌ها تغییر ساختارهای نظام اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی بوده است. جامعه دیگر محصولاتی یک‌شکل و بدون تنوع را به‌سادگی نمی‌پذیرد و کاربران علاوه بر ویژگی‌های معمول مانند، کاربرد، جذابیت، سهولت در استفاده، قابلیت تهیه و خرید، قابلیت بازگشت به چرخۀ طبیعت و ایمنی، انتظارات بیشتری از محصول دارند. بازار رقابت برندهای مختلف هرروز داغ‌تر می‌شود. به دلیل گسترش حمل‌ونقل جهانی، طیف گسترده‌ای از بازارها در نقاط مختلف جهان ایجادشده است که لزوماً سلایق یکسان ندارند. توانایی‌های تولید بالا رفته و هرروز مواد و متریال های مختلف کشف و یا ساخته می‌شود و در عرصه‌ی فرهنگی نیز توجه به‌تمامی ابعاد شخصیتی انسان موردتوجه قرارگرفته است.

طراحی تجربه رویکردی بین‌رشته‌ای در طراحی است که اساساً بر پایۀ یک جهش اساسی در فرهنگ طراحی غرب توسعه‌یافته است. جهشی از فرهنگ مصنوع محور به فرهنگ اطلاعات محور. این رویکرد فرم، محتوا و زمینه­‌ا‌ی را که ارتباط در آن، درگذر زمان اتفاق می­افتد، در برمی‌گیرد. افزایش تعامل بین محصول و مشتری،  توسعه جدیدی در شیوه­‌های طراحی است که  فقط منحصر به محصول نمی­شود، بلکه شامل تجربیاتی درفروش، بسته­ بندی، تربیت و یکسان­‌سازی کارکنان نیز هست.

منصوره کاظمی فارق التحصیل رشته‌ی گرافیک، در بسته‌بندی صادراتی زعفران آبتین، برخلاف طرح‌های مرسوم برای بسته‌بندی زعفران، از طیف رنگی زرد و قرمز استفاده نکرده است و با الهام از گل زعفران طیف رنگی یاسی و بنفش را برای کار خود برگزیده است. این الهام تنها در استفاده از رنگ گل زعفران نبوده است بلکه از تمامی نکات این گل در طراحی استفاده‌ شده است. محصول، در این طراحى مانند گل زعفران، در میان گلبرگ‌ها پوشیده شده و پرچم‌های گل نیز در بالاى بسته زعفران قرارگرفته است.

این بسته‌بندی در یک طلق قرارگرفته که به گفته‌ی طراح، نظر سفارش‌دهنده برای حمل‌ونقل آسان‌تر و طراحی شیک‌تر بوده و علی رغم نکات منفی آن مورداستفاده قرارگرفته است(۱). این الهام ساده و زیبا از گل زعفران، نه‌تنها باعث شاخص شدن بسته‌بندی‌شده است بلکه حس طبیعی بودن و کیفیت بالای محصول را در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند.
برداشت از:
۱.  فرجی، نرگس، ۲۱مرداد ۱۳۹۳، مقاله  بسته بندی به داد فروش می رسد؟(بایدها و نبایدهای بسته بندی زعفران) ،صفحه ۱۲،روزنامه ی اقتصاد امروز،سال اول ، شماره ۳۴

شبنم یزدان پناه دانش آموخته ی طراحی صنعتی از دانشگاه هنر اصفهان، با طراحی کاملاً مینیمال و حذف دکمه‌ها در ساعت «روترون»، محصولی جذاب و متفاوت خلق کرده. در طراحی این ساعت، از سبک حاکم بر فیلم سینمایی علمی تخیلی «Tron Legacy» محصول سال ۲۰۱۰ الهام گرفته‌شده. به گفته‌ی طراح، فرم‌های دیسک مانند، افکت‌های نوری، فرم‌های مینیمال، نورهای آبی‌رنگ و مواد براق و یک دست از ویژگی‌های سبکی Tron است که در طراحی این ساعت لحاظ شده است. در این ساعت که با رویکرد آینده‌گرا طراحی‌شده، سعی بر این بوده که میان محصول و کاربر از طریق کارکرد و شیوه‌ای متفاوت دسترسی به اطلاعات، تعاملی متفاوت خلق شود. با چرخاندن دیسک بالایی اطلاعاتی مانند، ساعت و تاریخ، تنظیم زنگ ساعت و ضبط و پخش صدا، بر روی صفحه‌ی ساعت تابیده می‌شود. این ساعت موفق به کسب جایزه A Design Award 2014-2015 در بخش Jewelry, Eyewear and Watch Design شده است.

ظروف نقش برجسته سال‌هاست که در عرصه‌ی سفال و سرامیک جای خود را بازکرده اند ولی به‌ صورت صنعتی، در ایران به‌ تازگی مورد توجه قرارگرفته است. شرکت توس چینی، با استفاده‌ی گسترده از این تکنیک توانسته شاخصه‌ای جذاب برای محصولات خود خلق کند، به‌گونه‌ای که بدون طرح‌های رنگی و به‌صورت ساده و سفید نیز خام به نظر نمی‌آیند. البته با آمدن طرح رنگی متناسب، فرم‌های برجسته تکمیل شده و زیباتر جلوه می‌کنند؛ همان‌طور که طرح ناپخته و نامناسب نیز، از زیبایی این نقوش می‌کاهد.
ضخامت نقش ظروف بر اساس فرم انتخابی و محدودیت‌های قالب طراحی می شود، بر روی بعضی از آن ها تنها چند خط برجسته دیده می‌شود ولی بعضی از طرح‌ها پیچیده‌تر و پرکارتر هستند که با هماهنگی با کلیت فرم ظرف ترکیب مناسبی را خلق کرده‌اند. وجود این طیف از طرح و نقش، تعداد زیادی از سلایق را در بر می‌گیرد که این خود، از دیگر نقاط قوت این محصولات است.

کیا سراتو که به‌تازگی در گروه خودروسازی سایپا، در دو مدل 1600 دنده دستی (70 میلیون تومان) و 2000 دنده اتوماتیک (90 میلیون تومان) مونتاژ شده است، نسبت به خودروهایی که تا امروز در ایران مونتاژ شده و مدل‌های چینی که همزمان با این خودرو خریداری‌شده‌اند، برتری‌های زیادی دارد. اگرچه این خودرو که نسل دوم کیا سراتو است، در اواخر سال 2008 میلادی به بازارهای جهانی معرفی‌شده است و خودروی به‌روزی نیست، ولی نکات قوت و قابلیت‌های آن باعث شده تا در عرصه‌ی رقابت بازار ایران، همچنان جایگاه خود را داشته باشد. طراحی بدنه‌ی این خودرو در استودیو طراحی مستقر در ایالت کالیفرنیا تکوین یافته و تیمی مرکب از PETER SCHREYER، KURT KAHLS و TOM KEARNS طراحی آن را بر عهده داشته‌اند. فرم شاخص سپر جلو و کشیدگی چراغ‌ها  همچنین امتداد خطوط تا انتهای خودرو ، فرمی جذاب و تهاجمی به آن بخشیده است. طراحی قسمت عقب خودرو کلاسیک‌تر از قسمت جلوست و جسارت فرمی موجود در آن را ندارد و مشابه دیگر خودروهای سدان است. درعین‌حال تکمیل خطوط کناری و شیب مناسبی که از قسمت عقب به سمت جلوی خودرو وجود دارد،  طراحی متفاوت این دو قسمت را یکپارچه نشان می‌دهد.  همچنین این خودرو از پلت فرمی مشترک با هیوندای الانترا بهره می‌برد و تنها سیستم فنربندی عقب آن با خودروی مذکور متفاوت است. در اکثر بازارها نیز این خودرو با نام FORTE شناخته می‌شود و تنها در چند خطه خاص ازجمله استرالیا، آفریقای جنوبی و سنگاپور، با نام سراتو فروخته‌شده است.

انتخاب و خرید اسباب‌بازی‌ها برای والدین دغدغه مند کار سختی است. بسیاری از اسباب‌بازی‌ها در وهله‌ی اول نیت سازندگان خود را مشخص نمی‌کنند و نمی‌توان فهمید که روی کودک چه تأثیری خواهند گذاشت. شرکت سرگرمی‌های رشد آفرین چوبین با اعتقاد به تأثیر شگرف بازی‌های دوران کودکی در شخصیت و توانمندی‌های افراد، تمرکز خود را بر طراحی، ساخت و ارائه بازی‌هایی قرار داده است که می‌تواند دانش، مهارت و ویژگی‌های شخصیتی کودکان را رشد دهد.  
به نظر می‌آید این شرکت با توجه به اهداف ذکرشده در وب‌سایتشان، برای دوری از تأثیرات مخرب پلاستیک در طولانی‌مدت و لزوم ارتباط کودکان با مواد طبیعی، استفاده‌ی حداکثری از متریال چوب را برای محصولات خود برگزیده است و سعی می‌کند با قیمتی قابل‌رقابت با محصولات غیرچوبی، زمینه را برای بهره‌مندی کودکان بیشتری از این محصولات فراهم کند.
محصولاتی مانند تاتی رو که اهمیت سلامت کودک را مدنظر گرفته است و یا آجرک نمونه‌هایی هستند که نشان‌دهنده‌ی دقت نظر طراحان این مجموعه است. البته با توجه به قیمت این محصولات، اهمیت بسته بندی خوب و جذاب آن دوچندان می شود که طراحان این مجموعه باید دقت بیشتری در این مورد لحاظ کنند. همین طور در مورد استفاده از رنگ و طرح در محصولات  ضعفهایی دیده می شود و هنوز فضای زیادی برای رشد وجود دارد. می توان انتظار داشت در آینده محصولات متنوع تر و جذاب تری از این مجموعه را مشاهده کنیم.

به تازگی قسمت کوچکی از بازار مصرف لوازم التحریر  را محصولاتی با فرهنگ ایرانی و اسلامی پوشش داده است. لوازم‌التحریر شکرستان دو سالی است وارد بازار رقابت شده است.
این محصولات با بهره گرفتن از کاراکترهای جذاب کارتون شکرستان و کیفیت خوب مواد اولیه‌ی استفاده‌شده، مورد استقبال مصرف‌کنندگان قرار گرفته است. شخصیت های آشنای اهالی شکرستان بر روی جلد دفاتر و لوازم دیگر، جذاب و همراه با طنز موجود در انیمیشن است. در حال حاضر تعداد تولیدات لوازم‌التحریر این مجموعه محدود است اما این پتانسیل وجود دارد تا علاوه بر محصولات موجود، طیف گسترده و جدیدتر از لوازم موردنیاز کودکان و نوجوانان را در بر گیرد، نکته‌ی دیگر آنکه قیمت این محصولات می‌تواند مناسب‌تر در نظر گرفته شود تا طیف وسیع‌تری از مصرف‌کنندگان بتوانند از آن‌ها استفاده کنند و به دلیل قیمت، مجبور به خرید دفاتری با تصاویر غیر ایرانی نشوند.
 در این میان تأثیرات فرهنگی این محصولات چندان مشخص نیست . قطعاً استفاده از محصولات شکرستان، بهتر از خرید محصولاتی با تصاویر باب اسفنجی، مرد عنکبوتی و باربی است ولی آیا فرهنگی که شکرستان و کاراکترهای آن در ذهن کودکان می‌سازند، فرهنگی اسلامی ایرانی است؟ آیا قهرمان مشخصی که بتواند الگویی راستین برای کودکان باشد میان این کاراکترها وجود دارد؟ رفتارهای اشتباه و به‌دوراز فرهنگ اسلامی که در بیشتر کاراکترهای این مجموعه باحالتی از تمسخر نمایش داده‌شده است، می‌تواند الگوی رفتاری برای دانش آموزان باشد و یا آن‌ها را از انجام رفتارهای غلط بازدارد، درحالی‌که همین شخصیت‌ها به‌عنوان قهرمان بر روی محصولات نقش بسته است؟ شکرستان به‌عنوان قدم‌های اول می‌تواند خوب و حتی موفق ارزیابی شود ولی  برای ادامه‌ی مسیر تولید لوازم التحریر بومی به نظر می‌آید لازم است قدم‌های بعدی با دقت بیشتری برداشته شود.