نشریه خط

عکاسیِ فیلم، یکی از مشاغل مهمِ مرتبط با سینما است که متأسفانه کمتر در معرض توجه مردم و مسئولین قرار دارد. در این میان، جشنواره‌های مهم داخلی هم‌چون جشنواره فیلم فجر و یا جشنواره فیلم مقاومت، نقش مؤثری در دیده شدن عکاسان فیلم و عکس‌های‌شان دارند. اما با توجه به این که در فرهنگ سینمایی ما همواره اختتامیه‌ها مهم‌تر از افتتاحیه‌ها است و داوری عکس فیلم‌ها نیز در بخش اقلام تبلیغاتی صورت می‌گیرد و جوایز آن در افتتاحیه اعطا می گردد، باز هم در این صحنه ی مهم فرصت حضور و دیده شدن از عکاسان فیلم دریغ می‌شود.

امسال نیز در افتتاحیه‌ی «چهاردهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت» از میان مجموعه عکسِ‌ فیلم‌های حاضر در بخش اقلام تبلیغاتی، سه مجموعه عکس فیلم «مزار شریف» محمدمهدی دل خواسته، «ایستاده در غبار» سحاب زری‌باف و «ساکن خانه‌ی چوبی» احمدرضا شجاعی، به عنوان نامزدهای اصلی این بخش معرفی شدند. در نهایت تندیس جشنواره و دیپلم افتخار به همراه جایزه نقدی این بخش، به محمدمهدی دلخواسته برای مجموعه عکسِ فیلم «مزارشریف» تعلق گرفت.

هرچند عکاسانِ فیلم نقش به سزایی در روند تولید تا نمایش یک یک اثر سینمایی دارند، اما به قول معروف کوزه‌گر، از کوزه‌ی شکسته آب می‌خورد! شاید کسی این عکاسان را نبیند یا نشناسد اما همه‌ی سینما دوستان باعکس‌های‌شان یک عمر خاطره دارند.

اروند این رود به ظاهر آرام، هزاران غوغا در دلش نهفته، که فقط مردِ دریا می‌خواهد تا به دلش بزند. داستان ۱۷۵ شهید غواص که در سال ۱۳۹۴ با دستان بسته در منطقه ابوفلوس کشور عراق کشف شدند، نه یک افسانه است و نه یک قصه! بلکه سرگذشت واقعی قهرمانان بی نام و نشانی است که در میان شعرها و شعارهای امروزمان مفقود مانده‌اند. 

پوریا آذربایجانی در نخستین تجربه ی خود در زمینه دفاع مقدس، به سراغ قصه‌ی پُر غصه‌ی این رود تاریخ‌ساز رفته تا برای اولین‌بار فیلمی با موضوع شهدای غواص را بر پرده سینماها بیاورد. 

در خلاصه این فیلم چنین آمده که یونس، جانباز اعصاب و روان، حالا پس از بیست و هفت سال از پایان جنگ هنوز هم با خاطره ی هم رزمانش روزگار می‌گذراند. همراه شدن او با یک گروه تفحص اتفاقات تازه‌ای را در این جریان سیالِ ذهن وارد می‌کند. 

در واقع «اروند» یک فیلم حماسی با بار عاطفی و احساسی بسیار است، که می‌تواند مخاطب خود را پس از تماشای اثر به تأمل وادارد تا بار دیگر به خود و جامعه کنونی که در آن زندگی می‌کند با نگاهی دیگر بنگرد؛ تا شاید جای خالی انسان‌هایی را که در ساخته شدن امروز او و جامعه‌اش سهیم بوده‌اند ، درک کند.

تیزر نوعی تکنیک برای ارائه آگهی است؛ خواه این آگهی برای یک محصول باشد یا یک اثر و یا یک جشنواره بین المللی! از آنجا که در تهیه و تولید تیزرها، سرمایه و وقت زیادی هزینه می شود؛ لذا باید با بهره‌گیری از تکنیک‌ها و روش‌های مختلف، تیزرهایی طراحی و تولید گردد که از بالاترین سطح اثربخشی برخوردار باشند. استراتژی، نوآوری و اجرا سه فاکتور اساسی در موفقیت یک تیزر به شمار می‌آیند. تیزرهای موفق از نظر اتخاذ استراتژی بی نقص‌اند، دارای مفهومی خلاق هستند و از اجرای مناسبی برخوردارند. 

با این مقدمه به سراغ تیزر «چهاردهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت» می‌رویم. مسلماً وقتی جشنواره‌ای عنوان بین المللی را با خود یدک می‌کشد، باید از پس توقعات این عنوان ثقیل نیز برآید و همواره رو به جلو حرکت کند! با این همه اما تیزر این دوره از جشنواره علی رغم ایده جالب توجهش در اجرا، فاقد ارزش‌های حماسی و قهرمانی است و از  نظر تکنیک چیزی بیش‌تر از آثار قبلی بهرام عظیمی همچون انیمیشن‌های تبلیغاتی راهنمایی و رانندگی ندارد و نمی‌تواند توقعات مخاطب را از یک جشنواره بین المللی برآورده سازد. 

هر چند در دوره سیزدهم نیز تیزر جشنواره در قالب انیمیشن ساخته شده بود، اما تیزر انیمیشنی امسال در مقایسه با دوره قبل به مراتب از جذابیت‌های کمتری برخودار است و علی رغم دوره گذشته فاقد روح مقاومت و پیروزی است و قادر نیست مخاطب را با پیام مهم خود همراه سازد.

گفتنی است «چهاردهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت» به همت بنیاد فرهنگی روایت و انجمن سینمای انقلاب و دفاع مقدس از ۲ تا ۹ مهرماه سال جاری، پردیس سینمایی ملت پایگاه اصلی جشنواره و مجموعه سینمایی فلسطین برگزار می‌گردد.

روزی همه بودن ما در این زندگی پُر پیچ و خم به یک سنگ ختم می‌شود، که گویی فقط تاریخ ولادت و مرگش مهم است. 

عباس کیارستمی کارگردان شهیر ایرانی متولد نخستین روز تابستان ۱۳۱۹، پس از هفتاد و شش سال تلاش مستمر در عرصه هنر، در چهاردهمین روز از تابستان ۱۳۹۵ از میان ما رفت. اما آخرین یادگار این هنرمند بین المللی نه فیلم‌ها و عکس‌ها و نقاشی‌های اوست، بلکه سنگ مزاری است متفاوت از همه سنگ ها و یادبودها، که دنیای ما را به جهان بینی او نزدیک‌تر می‌سازد.

سنگ مزار این هنرمند موج نوی سینمای ایران، در نوع خود جالب توجه است. شاید ارزش هنری این سنگ را باید در سادگی آن جستجو کرد. در این اثر که نوعی اقتباس از پوستر فیلم «خانه دوست کجاست» اثر زنده یاد مرتضی ممیز پدر هنر گرافیک معاصر ایران است، سعی شده تا با کمترین دخالت در ظاهر اصلی سنگ و با استفاده از رگه‌های طبیعی آن، اثری ساده و هنرمندانه خلق گردد. در واقع این نگاه ساده و مینیمال نوعی ادای احترام به فرم روایت آثار کیارستمی و وفاداری به دنیای ساده و شاعرانه اوست. انتخاب پوستر فیلم «خانه دوست کجاست» نیز به عنوان منبع اقتباس برای طرح سنگ، نوعی استعاره زیبا و خلاقانه از خانه ابدی این هنرمند سینمای ایران است.

اثر پروانه ای (اتفاقات زنجیره ای گسترش یابنده)، یکی از تم های جذابی است که در سالهای اخیر بارها و بارها دستمایه تولید آثار کوتاه و بلند سینمایی قرار گرفته است. در این ساختار روایی اگر فیلمساز بتواند روند و ارتباط مناسبی بین اتفاقات ایجاد کند و آنها را با یک سرعت مناسب و باپیوستگی قابل قبول پیش ببرد، حاصل کار اثری جذاب و اثرگذار خواهد بود.
کلیپ کوتاه اگر ایرانی نخریم محصول مرکز مستند حوزه هنری و به کار گردانی مهدی افضل زاده، یکی از کارهایی است که این تکنیک روایی را با ساختار دایره ای روایت، درآمیخته و نتیجه اتفاق انتهای فیلم را به نقطه اول آن باز گردانده است. این روایت به سادگی این ضرب المثل را به یاد می آورد که «دودش تو چشم خودت میره» و می خواهد این حس را به مخاطب القا کند که نخریدن کالای ایرانی به ضرر خود ماست.  
هرچند این پیام در موضوع حمایت از تولید ملی حرف جدیدی نیست اما پرداخت خلاقانه به آن وجه تمایز این کلیپ از دیگر کارهایی است که اغلب در فضایی شعارزده به طرح این موضوع پرداخته اند.
سادگی موقعیت (پریدن تشتک نوشابه خارجی در چشم دوچرخه سواروآغاز اتفاقات زنجیره ای) و فضای کمیک اثر بر جذابیت و صمیمیت اثر افزوده است و آن را از ورطه شعارزدگی نجات داده است.
فضای کار و نوع بازی  بازیگران قابل قبول است و جلوه های ویژه آن نیز تا پیش از جداشدن و حرکت مخزن سوخت، خوب و باورپذیر از کار درآمده. شاید اگر دقت بیشتری روی فیزیک اشیا (رابطه وزن و سرعت آنها) و نمایش بافت روی آنها (مثلا جنس فلزی مخزن) بعمل می آمد با اثر بی نقص تری مواجه بودیم.
 در مجموع  مشخص است که کارگردان قصد  بزرگ نمایی  و غلو در اتفاقات را داشته است و در تلاش بوده تا عواقب  عدم خرید کالاهای ساخت داخل را، در ذهن مخاطب پررنگ نماید ولی در نهایت، جلوه های ویژه ی ضعیف قسمت پایانی و گنگ بودن هدف اصلی آن که با دانستن اسم کلیپ فهمیده می شود،  نتوانسته او را به طور کامل به این مقصود برساند. با این وجود، تلاش سازندگان این اثردر پرداختی متفاوت به موضوعی ملی و انتخاب نوع قالبی که مناسب انتشار در بستر فضای مجازی باشد و در عین حال از کیفیت بالایی نیز برخوردار باشد، قابل تقدیر است و امید است ادامه یابد

آغاز اردیبهشت ۹۵ مصادف شده با شروع سی و چهارمین جشنواره جهانی فیلم فجر؛ که چند سالی است از بخش داخلی جشنواره جدا شده و به شکلی مستقل درآمده است. طراحی پوستر اصلی و پوسترهای جنبی  جشنواره امسال را حمیدرضا بیدقی عهده‌دار بوده است.

در کارنامه هنری بیدقی تصویرگری بیش از دویست جلد کتاب و طراحی پوسترهای اصلی و جنبی جشنواره بیست ‌و هفتم فیلم فجر و طراحی پوسترهای جنبی جشنواره سی‌ و یکم فجر و البته طراحی تندیس‌های بخش‌های جنبی جشنواره سی ‌و سوم به چشم می‌خورد. 

بیدقی برای طراحی پوستر اصلی سی و چهارمین جشنواره جهانی فجر به سراغ فریمی از فیلم «گاو» داریوش مهرجویی رفته، که در آن تصویر آقای بازیگر سینمای ایران، عزت‌الله انتظامی در نقش «مش حسن» به همراه گاوش دیده می‌شود. علت این انتخاب نقش مؤثر این فیلم در پیوند سینمای پیش از انقلاب و پس از انقلاب است چرا که با تأکید امام خمینی (ره) بر خوب بودن این فیلم، این اثر توانست پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز بر روی پرده‌های سینما به نمایش درآید. همچنین «گاو» از نخستین آثار مطرح سینمای ایران در سطح بین‌المللی است و از این رو آوردن فریمی از این اثر نه تنها برای مخاطبان داخلی بلکه برای میهمانان خارجی نیز جالب توجه است.

بخش‌های جنبی جشنواره نیز شامل نمایش‌ ویژه فیلم «گاو»، نمایش ویژه مستند «باد صبا»، بازار فیلم، بخش نمایش‌های ویژه، مرور سینمای فرانسه، جلوه‌گاه شرق و جشنواره جشنواره‌ها است. 

پوستر‌های دو بخش مربوط به نمایش ویژه فیلم «گاو» و نمایش ویژه مستند «باد صبا» با اقتباس از فریم فیلم‌ها طراحی شده‌اند، اما در طراحی پوستر‌های مربوط به نمایش‌های ویژه، مرور سینمای فرانسه، جلوه‌گاه شرق و جشنواره جشنواره‌ها، شاهد نگاهی ساده و متفاوت هستیم که می‌کوشد با ایجاد ارتباط میان مفهوم نگاتیو با رنگ و فرم مقصود خود را به مخاطب القا کند. در پوستر بازار فیلم نیز با طرحی الهام گرفته از معماری سنتی بازار‌های ایرانی مواجهیم که در نگاه اول برای مخاطب ایرانی تداعی‌گر مفهوم بازار است.

گفتنی است سی و چهارمین جشنواره جهانی فیلم فجر از اول تا ششم اردیبهشت ماه امسال با دبیری رضا میرکریمی در پردیس سینمایی چارسو برگزار می‌گردد.