نشریه خط

انیمیشن کوتاه «استریپی» (راه راه)، به کارگردانی بابک و بهنود نکویی، محصول استودیو گنبد کبود است؛ که با تکنیک دو بعدی و در ۳ دقیقه و ۳۵ ثانیه ساخته شده و به عنوان اولین انیمیشن کوتاه ایرانی راه یافته به اسکار شناخته می‌شود. حال این انیمیشن ایرانی در تکمیل موفقیت‌های پیشین خود، توانسته در فهرست برگزیدگان جشنواره انیمیشن شمال غربی پورتلند نیز قرار بگیرد. 

این جشنواره هر سال مجموعه‌ای از تازه ترین تولیدات انیمیشنی جهان را بر می‌گزیند و با شعار «بهترین انیمیشن‌های جهان را ببینید» به نمایش می‌گذارد. امسال نیز در ششمین دوره این جشنواره، از میان ۱۳۰۰ انیمیشن، داوران (متشکل از یک گروه بین‌المللی شامل، انیمیشن‌سازان مطرح و برگزیدگان جشنواره‌ها) ۱۵۳ را انتخاب نمودند، که سرانجام با رأی مخاطبین ۱۳ اثر به عنوان انیمیشن برگزیده اعلام گردید. در این میان انیمیشن کوتاه «استریپی» قرار است همراه با ۱۲ برگزیده دیگر این جشنواره، از هشتم سپتامبر در سینما هالیوود پورتلند اکران شود و بار دیگر نیز از هفدهم سپتامبر مطابق با ۲۷ شهریور ماه در سینما برادوی به نمایش درآید.

«استریپی» بر اساس موسیقی کلاسیک Hungarian Dance No.5 اثر یوهانس برامس ساخته شده است. این اثر داستان کارگر ساده یک کارخانه بزرگ را روایت می‌کند که می‌خواهد در کار ملال‌آور و تکراری راه راه کردن بسته‌های کارخانه خلاقیتی به خرج دهد. 

استفاده از فضای تک رنگ (خاکستری)، در کنار به کارگیری خلاقانه از رنگ‌ قرمز سبب شده تا مخاطب به سرعت با داستان ارتباط برقرار نماید و با کارگر قصه همزاد پنداری کند. همچنین موضوع و قاب بندی‌های «استریپی» نیز تا حد زیادی یادآور آثار کلاسیک تاریخ سینما هم‌چون «متروپلیس» ساخته فریتز لانگ (۱۹۲۷) و «عصر جدید» ساخته چارلی چاپلین (۱۹۳۶) است که به نوعی استحاله هویت انسان در سایه زندگی مدرن و صنعتی را نشان می‌دهد.

«پندانه» نام یکی از تازه‌ترین سریال‌های انیمیشنی است، که به صورت میان برنامه از تلویزیون پخش می‌شود و به نوعی یادآور مجموعه موفق «دیرین دیرین» است. تا به حال بیش از سیصد قسمت دو دقیقه‌ای از این انیمیشن، با تلفیق تکنیک دو بعدی و کات اوت به تهیه کنندگی مهدی صفی یاری و کارگردانی سعید جلالیه، برای پخش از شبکه‌های مختلف سیما تولید شده است. 

مجموعه انیمیشنی «پندانه» با محوریت سبک زندگی است و گویندگی آن را محمدرضا علیمردانی برعهده دارد. او در این مجموعه به سراغ شیوه‌ای جدید و متفاوت رفته، به طوری‌که دیالوگ‌ها را به نحوی نامفهوم اما قابل فهم بیان می‌کند. در واقع با تلفیق اصوات بی معنا و معنادار کاری می‌کند تا مخاطب گوش تیز کرده و کلمات قابل فهم را دریابد. این سبک گویش تأثیر به سزایی در طنازی و جذابیت مجموعه ایفا می‌کند، به طوری که شخصیت پنهان راوی به شکلی درست در ذهن مخاطب تصویرسازی می شود.

مجموعه انیمیشنی «قدمگاه خورشید» محصول مرکز اوج کودک و نوجوان، یک مجموعه پنج قسمتی در مدت زمان دوازده دقیقه، به کارگردانی میثم حسینی و تهیه‌کنندگی محمدمهدی مشکوری است؛ که با هدف آشنایی و نزدیکی بیشتر نوجوانان با حماسه عاشورا در ایام محرم از شبکه امید پخش می‌گردد.

این مجموعه بر اساس کتاب «داستان عاشورا» نوشته حجه الاسلام والمسلمین بهمن‌پور که اقتباسی از مقتل معتبر اللهوف برای مخاطبان نوجوان است، نگارش گردیده و تصویرگری آن نیز در قالب کمیک استریپ (تصویر روایت‌گونه)، توسط پرویز اقبالی در سبک نگارگری ایرانی اسلامی و تماماً با دست اجرا شده است. 

انیمیشن داستانی «قدمگاه خورشید»، هم چنان که در نوع روایت داستان از کتاب «داستان عاشورا» بهره گرفته است، در تکنیک تصویرسازی نیز به شیوه ی کار استاد اقبالی وفادار مانده و سعی کرده تا تصاویر را به شیوه دوبعدی و در سبک نگارگری ایرانی اسلامی اجرا نماید؛ بدین شکل نه تنها مفهوم دینی اثر ملموس تر می‌گردد، بلکه هویت ایرانی خالقان اثر نیز قابل درک است.

«ناسور» در لغت به معنای زخمی است که التیام نمی‌یابد و در این‌جا استعاره‌ای از زخم دل شیعیان پس از شهادت مظلومانه‌ی امام‌شان‌ حسین (ع) و یاران باوفای آن حضرت است. فیلم‌نامه این انیمیشن سینمایی بر اساس منابع معتبری از جمله «نفس‌المهموم» تألیف شیخ عباس قمی و کتاب‌های «لهوف» و «آه» نگاشته شده و تولید آن نیز از سال ۱۳۹۳ آغاز و تا بهمن ماه سال ۱۳۹۴ ادامه داشته است. 

انیمیشن سینمایی «ناسور» به کارگردانی کیانوش دالوند و تهیه‌کنندگی داریوش دالوند و محمدحسین قاسمی، درباره رویارویی عبید الله بن حُر جُعفی با امام حسین (ع) است. او پس از دعوت امام برای عزیمت به کوفه از آنجا خارج می شود تا با ایشان روبه‌رو نگردد؛ اما از بد حادثه در نزدیکی کربلا با امام مواجه می‌شود. حضرت او را به یاری خود دعوت می‌نماید، اما او دست رد به سینه امام می‌زند.  

انیمیشن سینمایی «ناسور» قرار است در ماه‌های محرم و صفر امسال در سینماهای کشور اکران گردد. این اثر چندی پیش نیز با حضور در جشنواره «غدیر»، توانست عنوان بهترین انیمیشن را کسب نماید. همچنین در چهاردهمین اجلاس بین‌المللی پیرغلامان نیز با اهداء لوحی از کیانوش دالوند، کارگردان انیمیشن «ناسور» با عنوان هنرمند آیینی تجلیل به عمل آمد. 

تقدیر و تشویق هنرمندان، به جهت ساخت آثار دینی اتفاق مبارکی است، که عزم هنرمندان پیشکسوت را برای ماندن در این مسیر راسخ می‌کند و هنرمندان جوان را نیز به قدم گذاردن در این راهِ سخت ترغیب می‌نماید. در این شرایط است که می‌توان به پیشرفت‌های کیفی و کمی در این زمینه امیدوار بود. مسلماً آثار هنری ارزشمندی چون «ناسور» خالی از ضعف‌های روایی و تکنیکی نیستند، اما جسارت هنرمند برای ورود به چنین عرصه‌های دشواری بسیار ارزشمند است. از همین رو باید با استقبال از این آثار، فضا را برای ادامه راه هنرمندانی از این دست مُهیا ساخت.

هر چند امروزه آنتراکت، در زبان محاورۀ ما تقریباً معنی زمان استراحت را به خود گرفته، اما در اصل برگرفته از «entract» کلمه‌ای فرانسوی و به معنای حد فاصل بین دو پرده موسیقی است. سید محمدرضا خردمندان نیز «آنتراکت» را در فاصله بین دو قطعه موسیقی روایت می‌کند. 

آن‌چنان که در خلاصه ی این انیمیشن آمده، ایده‌ی «آنتراکت» برگرفته از داستان تک تیراندازی اسرائیلی است که در جریان جنگ ۲۰۱۴ غزه، با انتشار پستی در صفحه اینستاگرام خود ادعا کرد، در یک روز توانسته ۱۳ کودک فلسطینی را مورد هدف قرار دهد. «آنتراکت» درواقع واکنشی به مسئله ی کودک‌کشی در جهان است. 

این انیمیشن پنج دقیقه‌ای محصول باشگاه فیلم سوره، به کارگردانی سید محمدرضا خردمندان و تهیه‌کنندگی محمدرضا شفاه است که تولید آن پس از یک‌سال به پایان رسید و امسال به همراه شش فیلم کوتاهِ دیگر برای معرفی در بازار فیلم جشنواره کن حضور یافت. همچنین به تازگی نیز تندیس بهترین پویانمایی کوتاه را از چهاردهمین جشنواره بین المللی فیلم مقاومت از آن خود کرد.

گفتنی است انیمیشنِ کوتاه «آنتراکت» پیش از این هم در جشنواره‌های بین‌المللی کارتون و انیمیشن سئول (سیکاف) و خیرونای اسپانیا به نمایش درآمده و هم اکنون نیز در بخش مسابقه Asia Road _دوازدهمین دوره جشنواره انیمیشن مستقل کره جنوبی_ در حال رقابت است.

«کدو بدو» تولیدی از NAS است. تولیدات این شرکت در بردارنده ی نقدی اجتماعی است. از آثار این استودیو می توان به « دیرین دیرین» اشاره کرد. چنین تجربه ی موفقی باعث می شود تا سطح توقعات بالا برود. مخاطبین انیمیشن « کدو بدو» خردسالان هستند واین مجموعه  از نظر گرافیکی و حس و حال فضا  با تجربه ی قبلی این استودیو متفاوت است.  دیگر از دیالوگ کاراکترها و ته مایه ی ادبی خبری نیست بلکه بیشتر از طنز بصری و موقعیت های داستانی استفاده  شده است.
طراحی شخصیت های این مجموعه منحصر به فرد است. به گونه ای که همه ی ویژگی های شخصیت در یک مستطیل یا مربع خلاصه گشته، بافت یک میوه ی خاص مانند کدو، توت فرنگی و... در خود شخصیت ها دیده می شود و عکس دهان انسانی در کنار چشمان فانتزی وجود دارد. ترکیبی عجیب که شاید برای حافظه ی تصویری ایرانیان  جدید بنماید و در ابتدا هم کمی غریب باشد. هر شخصیت در هر قسمت پوششی مانند عینک، کلاه، سیگار، چمدان و... دارد که به وسیله ی آن شغل، نقش و جنسیت  کاراکتر مشخص تر می شود. طنز به کار رفته در این سریال پخته و منطقی به نظر می آید که نشان از یک گروه ایده پرداز است.
کلیشه های کارتونی و قهرمانانی که جهانی هستند مانند زورو یا دزد دریایی یک چشم، در کدو بدو بازتولید شده اند.  چنین نمایشی سبب می شود که ذهن مخاطب با دیدن یک علامت کوچک متوجه ویژگی های کاراکتر شود و ایجاد موقعیتی هجوآمیز از آن شخصیت به طنز این انیمیشن اضافه کند. چنین کاراکترهایی که شاید  بتوان به آن ها شخصیت های جهان وطن گفت در آثار ایرانی کمتر یافت می شوند. مشخص نیست که  بازنمود فرهنگی شخصیت های یاد شده  از نظر سازندگان اولویت داشته است یا خیر. آیا بهتر نبود از کاراکترهایی بومی استفاده می شد؟  اگر نه شاید مقیاس «ایرانی بودن» دستخوش تغییراتی است که حضور چنین شخصیت هایی هم طبیعی به نظر می رسد.
 به صورت کلی با مجموعه ای  یک دقیقه ای ، طنز و متفاوت از نظر گرافیکی  و شخصیت پردازی  روبرو هستیم که در پس خنده ای در طول زمان پخش پیامی منتقل می شود و اثر گذاری این پیام به دلیل موجز و طنز آمیز بودن بیشتر است.