نشریه خط

در سالی که به نام انیمیشن نام گذاری شده بود، حضور ۸ انیمیشن سینمایی در جشنواره فیلم فجر سبب شد تا بار دیگر پس از «شاهزاده روم» صحبت‌ها درباره انیمیشن‌ ایرانی و جایگاه آن‌ در جشنواره فیلم فجر جدی‌تر دنبال شود. با وجود این‌که «شاهزاده روم» در جشنواره سی و سوم ناملایمات بسیاری را از سر گذراند اما در اکران به موفقیت کم نظیری دست یافت و همین امر موجب شد تا سایر انیماتورها نیز با قوت بیشتری به کار خود ادامه دهند. البته تصور می‌رفت که مسئولین هم با نگاهی ویژه‌ و توجهی بیشتر به این حوزه بنگرند اما جشنواره سی و چهارم فجر نشان داد که همچنان آش همان آش است و کاسه همان کاسه!

عدم اکران پویانمایی‌ها در کاخ رسانه‌ای جشنواره و در نظر نگرفتن هیچ بخشی برای حضورشان، باعث شد تا سازندگان این هشت اثر طی نامه‌ای به شکلی محترمانه اعتراض خود را به این دیده نشدن اظهار کنند، که سرانجام آن به اکران محدود آثار در کاخ مردمی جشنواره ختم شد. در اختتامیه نیز دو جایزه ویژه بهترین کارگردانی و بهترین پویانمایی به ترتیب به حامد کاتبی برای «در مسیر باران» و محمد امین همدانی برای «فهرست مقدس» اعطا گردید.

هر چند سازندگان این آثار سودای سیمرغ نداشتند، اما توجه رسمی به حوزه مهم و تاثیرگذار پویانمایی اتفاقی است که هر چه زودتر بیافتد جلوی ضرر‌های فرهنگی بیشتر را می‌گیرد. در سینمای امروز جایگاه پویانمایی ها در میان ده فیلم برتر اکران جهانی است، چرا که دیگر به عنوان محصولی برای کودکان شناخته نمی‌شود و مخاطبان بزرگسال را نیز در بر می‌گیرد. مخاطب هشت اثر حاضر در جشنواره امسال فجر را هم بیشتر باید نوجوانان و بزرگسالان دانست، زیرا نوع داستان‌ها و شخصیت‌پردازی آثار به گونه‌ای است که بیشتر مورد توجه بزرگسالان واقع می‌شود. 

«در مسیر باران» ساخته حامد کاتبی، «پادشاه آب» اثر مجید اسماعیلی، «فهرست مقدس» ساخته محمد امین همدانی، «کله آهنی» به کارگردانی غلامرضا ملااحمدی، «ناسور» اثر کیانوش دالوند، «بازمانده» ساخته احسان طاهری، «قلب خورشید» به کارگردانی احمد علمدار و «نبرد خلیج فارس2» به کارگردانی فرهاد عظیما، هشت پویانمایی سینمایی راه یافته به جشنواره سی و چهارم فیلم فجر بودند که متأسفانه در سایه کم توجهی مسئولان به تلاش‌های چند ساله دوستان انیماتور، نادیده گرفته شدند. با این حال امیدواریم در سال آینده شاهد اکران عمومی حداقل یک یا دو اثر پویانمایی در سینماهای کشور باشیم تا این راه پر پیچ و خم کم کم همواره گردد و روزی انیماتورهای با استعداد ایرانی به جای کوچ در وطن بمانند و شکوفا شوند.

زمانی دیرین دیرین، یادآور آهنگ پلنگ صورتی بود اما حالا نام یک مجموعه انیمیشنی وطنی است، که عزم خود را برای جذب مخاطب به کار بسته تا با زبان طنز و به کمک شخصیت‌هایی خاص هم‌چون «وی» در زمان مجهول «بی سر و سامانیان»، به برخی عادات غلط ما مردم سر و سامان بدهد.  

هر چند قصه‌های این مجموعه در هر قسمت از دو خط فراتر نمی‌روند اما به علت شناخت دقیق کارگردان و نویسنده، از طنز مکتوب و طنز تصویری، مخاطبان در همان مدت کوتاه یک دقیقه‌ای نه تنها به تماشای اثر ترغیب می‌شوند و داستان را پیگیری می‌کند، بلکه در پایان نیز در برابر نتیجه‌گیری مستقیم و طنز اثر هم نمی‌توانند مقاومتی از خود نشان دهند. در واقع استراتژی سازندگان این اثر به گونه‌ای است که مخاطب بعد از یک دل سیر خندیدن، کمی هم به رفتارهای غلط اجتماعی و فرهنگی خود می‌اندیشد!

ساخت موفقیت آمیز هر روز یک انیمیشن یک دقیقه‌ای با موضوعات مشخص و از پیش تعیین شده، اتفاق کم نظیری است که توسط علی درخشی و گروه انیمیشنی «نسل اندیشه سبز - ناس»، پس از تجربه مجموعه محبوب «حیات وحش» که به «انقراض» هم شناخته می‌شود، حرکتی رو به جلو به حساب می‌آید. البته نباید از صدای طناز محمدرضا علیمردانی غافل شد، او در مقام صداپیشه، در پرداخت نهایی شخصیت‌ها نقش به سزایی دارد؛ به طوری که وقتی به یاد این آثار می‌افتیم ابتدا صدای او است که در ذهنمان تداعی می‌شود! تهیه کننده این مجموعه محمد ابوالحسنی است و  علی درخشی نویسندگی و کارگردانی این اثر را بر عهده دارد. 

گروه تبلیغاتی بادکوبه را به تبلیغات برندهای مختلف می‌شناسند و کارهای موفقی که باکیفیت بالا و ایده‌های خوب به دنیای تبلیغات ارائه داده است؛ ولی این پویانمایی کوتاه یک‌دقیقه‌ای به دور از دنیای تبلیغات اقتصادی، اهداف زیست‌محیطی دارد و ارتباط اتفاقاتی که توسط انسان، در محیط زیست می‌افتد و باعث تغییر و تخریب آن می‌شود را به تصویر کشیده است. بادکوبه این پویانمایی کوتاه را باهدف نشان دادن وضعیت خطرناکی که محیط زیست به سمت آن می‌رود و جایگاه انسان در به وجود آمدن این وضعیت، ساخته است.
 این پویانمایی سه‌بعدی با تصویرسازی‌های ساده، تک‌رنگ و بدون جزئیات زیاد مفهوم را به شکلی ساده بیان کرده که در کنار سرعت‌بالای اتفاقات به خوبه نشسته است. نکته‌ی قوت آن نیز در همین سادگی است.
پیام نامحسوس دیگری که در این کار وجود دارد، تأثیر اعمال انسان بر خود اوست. وقتی مردم این نکته را درک کنند که پیامد کوچک‌ترین زباله‌ای که تولید می‌کنند یا شاخه‌ای را که می‌شکنند، در وهله‌ی اول به خودشان باز می‌گردد شاید بهترین عامل بازدارنده برای آن ها باشد. طراح برای رسیدن به این موضوع از ساختار روایی دایره‌ای استفاده کرده است و فردی را در ابتدای پویانمایی در حال قطع کردن درختان نشان می‌دهد. افتادن این درخت باعث ایجاد اتفاقاتی می‌شود و درنهایت همان فرد با افتادن یک درخت از بین می‌رود.
دقت و تیزبینی طراحان این پویانمایی در انتخاب زاویه دید مناسب به این موضوع باعث جلب نظر مخاطب و از دیگر نقاط قوت این کار است.