نشریه خط

مقاومت، واژه‌ای به گستردگی تمام تلخی‌ها و خشونت‌های جامعه بشری است؛ جنگ، کشتار، آوارگی، حق‌کشی‌های رژیم صهیونیستی، آمریکا، آل سعود، داعش و... هزاران نقطه بی‌پایان که هر کدامشان دردی است که درمانش مقاومت و ایستادگی در برابر ظلم را می‌طلبد. 

در این میان نقش هنرمندان در انگیزه بخشی و بیداری دل‌ها و دیده‌ها، بسیار مهم و اثرگذار است. از همین رو سال‌هاست که در کشورمان شاهد برپایی جشنواره‌های هنری مختلفی با موضوع مقاومت و بیداری در سطح بین‌المللی هستیم. از جمله این جشنواره‌ها، دوسالانۀ «جشنواره جهانی هنر مقاومت»، در حوزۀ هنرهای تجسمی است، که امسال نیز چهارمین دورۀ آن در چهار بخش نقاشی، کاریکاتور، پوستر و آثار حجمی، ۲۰ آذر ماه در مؤسسه فرهنگی هنری صبا آغاز به کار نموده است. 

بنابر اعلام محمد حبیبی، دبیر اجرایی چهارمین «جشنواره جهانی هنر مقاومت» چهار هزار و ۳۶۲ اثر از ۷۱ کشور به دبیرخانه جشنواره ارسال شده که به ترتیب یک هزار و ۴۰۶ اثر مربوط به هنرمندان بین المللی و ۲ هزار و ۹۵۶ اثر مربوط به هنرمندان داخلی بوده است. از این میان ۶۰۰ اثر طی دو مرحله داوری به نمایشگاه این دوره از جشنواره هنر مقاومت راه یافته‌اند، که شامل ۱۵۰ اثر نقاشی، ۱۰۰ پوستر، ۲۵۰ کارتون و کاریکاتور و ۷۰ اثر حجمی هستند. این آثار تا ۲۰دی‌ ماه امسال در موسسه فرهنگی هنری صبا در معرض دید علاقه‌مندان حوزه هنرهای تجسمی قرار دارند و برگزیدگان نیز در روز ۱۸ دی ماه معرفی و از آنان طی مراسم اختتامیه تقدیر به عمل خواهد آمد.

در این میان رشد بیست درصدی آثار، نسبت به دوره‌های پیشین، بیانگر افزایش دغدغه‌مندی بسیاری از هنرمندان نسبت به موضوع مهم و حساس مقاومت، در سطح بین‌المللی است و این امر در هویت‌بخشی و اثرگذاری جشنواره مقاومت در سطح داخلی و به ویژه جهانی بسیار حائز اهمیت است، به طوری که باید بیش از پیش به آن پرداخته شود. 

چندی پیش شهرداری تهران با همکاری سازمان زیباسازی در اقدامی فرهنگی به مدت ۱۰ روز بیلبوردها و بنرهای تبلیغاتی را به نمایش آثار هنری اختصاص داد.در این اقدام حدود ۷۰۰ اثرهنری از هنرمندان ایرانی و خارجی در نقاط مختلف شهر، در معرض دید عموم قرار گرفت که می توان از آن به عنوان نقطه عطفی برای توجه هر چه بیشتر به هنر و هنردوستان در سطح عمومی یاد کرد. از اهداف اجرای این طرح می توان به تلطیف فضای پرهیاهو و چهره خسته شهر تهران و آشتی دوباره با هنر و آثار هنری و همچنین ترغیب مردم برای رفتن به گالری ها و موزه ها که جایگاه چندانی در برنامه های زندگی امروز ندارند، اشاره کرد.اما با وجود نقاط قوتی که موجبات تشویق دوستداران هنر را فراهم آورد، انتقاداتی نیز بر آن وارد شده است.  به گفته منتقدان؛ نمایش این آثار هنری در مکان های نامناسب مانند بزرگراه ها که  نه تنها شهروندان زمانی برای دیدن آنها ندارند بلکه باعث افزایش احتمال تصادفات نیز می گردد، از نقاط ضعف این طرح به شمار می رود و باید اینگونه آثار ارزشمند و منتخب هنری در فضاهایی که امکان مکث و تأمل برای افراد وجود داشته باشد مانند پیاده روها و مکان های تفریحی، به نمایش گذاشته شود.با وجود مشکلاتی که در اجرای این طرح با آن مواجهه بودیم، امید است با انجام اقداماتی مشابه و رفع ایرادات آن، شاهد ارتقای فضای فرهنگی پایتخت و از بین رفتن یکنواختی و ظاهر پرآشوب پایتخت باشیم.

محرم؛فرصتی است برای عرض ارادت و گام برداشتن در راهی نورانی برای وصال به عشقی آسمانی! هر کسی در هر جای دنیا، شیوه ای را در پیش می گیرد تا شاید التیامی باشد بر قلب شکسته و چشمان اشکبار خود.در پاکستان هم ارادتمندان و دوستداران امام حسین(ع) با برپایی نمایشگاه نقاشی گوشه هایی از حماسه پرشورعاشورا وعاشوراییانی را که امروزه پرچم این مکتب را برافراشته و برای زنده نگه داشتن آن قلبشان می تپد، به تصویر کشیده اند.تصاویری از زنان و مردان پاکستانی که در چهره آنها عشق به حسین (ع) با اندوهی وصف ناشدنی گره خورده است و عکسهایی که نه به واقعه عاشورا بلکه به عاشوراییان امروز که برای روشن ماندن این چراغ راه هدایت و کشتی نجات تلاش می کنند، به نمایش درآمده است.در مجموع می توان گفت این نمایشگاه برای نمایش آثار هنر آئیینی عاشورا  در پاکستان اختصاص یافته و با نگاهی اجمالی به آنها با چگونگی ابراز ارادت و رسومات مردم پاکستان در ماه محرم، تا حدودی آشنا می شویم.

علی باقری از جمله هنرمندان خوش ذوق و خلاقی است که هنر برایش نه یک شغل، بلکه یک علاقۀ جدی و حرفه‌ای است؛ به طوری که نشانۀ این تعلق خاطر را می‌توان در پوسترهای سینمایی طراحی شده توسط وی به وضوح مشاهده کرد. 

هر چند علی باقری در هنرستان نقاشی خوانده و در دانشگاه گرافیک و عکاسی را ادامه داده، اما مجموع این‌ رشته‌های هنری به وی نگاهی خاص بخشیده‌اند، که در آثار مختلف او و به ویژه در پوسترهایش قابل شناسایی می‌باشند. در واقع باقری با توجه به درون مایه فیلم‌ها و نوع ارتباطی که با آن‌ها برقرار می‌سازد، از مهارت‌های سه گانۀ خود در گرافیک، عکاسی و نقاشی، به جهت انتقال هر چه بهتر مفهوم مورد نظر فیلم بهره می‌گیرد.  

مستند بلند «کیارستمی: یک گزارش» و فیلم‌های سینمایی «پرسه در مه»، «اینجا بدون من»، «سیزده 59»، «اشیاء از آنچه در آیینه می‌بینید به شما نزدیکترند»، «شیار ۱۴۳» و «نفس» از جمله آثاری هستند که علی باقری طراحی پوستر آن‌ها را بر عهده داشته است. در این آثار می‌توان به نسبت‌های مختلف، دید عکاسانه، قلم طراحانه و ساختار گرافیکی مد نظر علی باقری را مشاهده کرد. به طور نمونه در طراحی پوستر فیلم سینمایی «نفس»، که این روزها نیز اکران آن آغاز گردیده، با اثری نقاشی‌گونه مواجهیم؛ زیرا باقری در آن به سراغ نقاشی با قلم نوری رفته تا حس و حال خیال‌پردازانۀ دوران کودکی را در عین سختی‌های آن برهۀ تاریخی در خط به خط طرحش به مخاطب القا نماید. 

پوستر فیلم در واقع معرف مفهوم نهفته در آن است و نخستین مواجه‌ی مخاطب با اثر به حساب می‌آید؛ از همین رو در طراحی پوستر برای فیلم‌های سینمایی، علاوه بر عنصر جذابیت بصری باید به درون‌مایه و موضوع اثر نیز وفادار ماند. بدین جهت طراحی پوستر برای آثار سینمایی، علی‌رغم ظاهر سادۀ آن از پیچیدگی‌های خاص خود برخوردار است، که همین امر سبب می‌شود تا در طی گذر زمان طراحان خلاق از طراحان مقلد و کاسب کار متمایز گردند.

بعد از ماه ها چشم انتظاری، اثر فاخر دیگری از حسن روح الامین پرده برداری شد. این نقاشی عظیم که «عرش بر زمین افتاد» نام گذاری شده، در ابعاد سه در چهار متر و با تکنیک رنگ روغن به  تصویر کشیده شده است. در این اثر لحظات آخر مبارزه ی حضرت سید الشهدا در میدان جنگ، با الهام از بیت معروف مقبل کاشانی بر روی بوم تصویر شده: «بلند مرتبه شاهی ز صدر زین افتاد/ اگر غلط نکنم عرش بر زمین افتاد»

روح الامین در این اثر پیکره های بسیاری تصویر کرده که با توجه به بزرگ بودن ابعاد اثر مهارت زیادی می طلبد. نوع رنگ بندی و نور پردازی در بسیاری از نقاشی های او و به خصوص اثر اخیر، یادآور شیوه ی نقاشی در دوره ی باروک است. رنگ ها گرم اند و با کمک نور پردازی استادانه، نقطه ای از اثر توجه مخاطب را جلب می کند که مهمترین پیکره در تابلوست و آن حضرت امام حسین(علیه السلام) است. روح الامین در این اثر هم همانند دیگر آثار مذهبی اش با مهارت و هنرمندی خاص از ترسیم چهره ی معصومین(علیهما السلام) خودداری کرده. 

این هنرمند جوان خود معتقد است می خواهد به زبان نقاشی روضه خوانی کند و گویی موفق به انجام این مهم شده است، چه آنکه در لحظه ی پرده برداری از این تابلوی تاثیر گذار، از میان جمعیت صدای گریه به گوش می رسید.

مراسم پرده برداری از آخرین اثر حسن روح الامین سه شنبه ۱۱ آبان در موزه ی هنرهای معاصر انجام شد و در این مراسم شخصیت هایی چون دکتر رجبی دوانی، آریا نژاد، مسعود شجاعی طباطبایی، امیر حسین مدرس و... حضور داشتند.

در کنار نمایش این اثر، ۹ اثر عاشورایی دیگر از روح الامین هم در موزه ی هنرهای معاصر به نمایش درآمد.

چند سالی است که در شهر یزد بازسازی و مرمت خانه های قدیمی و تغییر کاربری آنها به هتل، رستوران و... مرسوم شده است.یکی از این خانه ها که قدمت آن به حدود ۴۷۰سال پیش بازمی گردد، با نام خانه پدری و با کاربری رستوران، بازآفرینی شده و اخیرا به بهره برداری رسیده است.این خانه که متعلق به یکی از خان ها و اعیان زمان خود بوده است، از معماری بی نظیری برخوردار می باشد و بعد از تخریب بخشهای بسیار زیادی از آن امروزه حیاتی دوباره یافته و به مدرن ترین رستوران سنتی مبله کشور تبدیل شده است.اما نکته قابل تأمل در بازسازی آن استفاده از نقوش تزیینی و رنگهایی است که یادآور بناهای دوره قاجار می باشد.چرا که رنگهایی چون زرشکی، طلایی، سبز و همچنین نقاشی طرحهایی از گل، بوته و در مجموع، نقوشی که رئال هستند، از لحاظ تاریخی به اواخر صفویه و بیشتر به قاجار نسبت داده می شود.همچنین نوع مبلمانی که در این مجموعه استفاده و از کشورهای اروپایی همچون فرانسه سفارش داده شده، در نهایت زیبایی، حس بودن در بنایی که متعلق به زمان قاجار است را تشدید می کند.
به هر حال هرچند که مرمت بنا، ناخواسته و یا غیراصولی، باعث شده تا حال و هوای داخل خانه از زمان صفویه و دوره تاریخی خود، کمی فاصله بگیرد اما تلاشهایی از این دست برای احیای تاریخ و حفظ سرمایه های ملی قابل تقدیر و ارزشمند است.در همین راستا امیدواریم شاهد احیا و مرمت بناها با توجه و حفظ سبک تاریخی آن و کاملا کارشناسانه و اصولی باشیم.