نشریه خط

درک ما از پدیده‌های دنیای پیرامون بواسطه‌ی تضادی است که در جهان حاکم است. درک شب بواسطه تضادش با روز، درک زشتی بواسطه تفاوتش با زیبایی و همچنین مفهوم خیر درمواجه با شر قابل فهم است. جهان ما پر شده از تضادهایی که گاه مکمل هم‌اند و گاه در تقابل با یکدیگر. سبزها و قرمزها نیز نمایشی از اولیا و اشقیا هستند. رنگ سبز که در هنر نماد معنویت است برای لباس رزم اولیا و رنگ قرمز که بیانگر خشونت و خون و خونریزی است در لباس نقطه مقابل یعنی اشقیا به کار رفته است.
عکس‌های کوثری، فرهنگ شهادت و ظلم ستیزی شیعه را بواسطه نمایش یک ویدئو و تعدادی عکس از بازیگران تعزیه در نمایشگاه اخیرش با عنوان قرمزها و سبزها به نمایش گذاشته است.
اولیا و اشقیا در عکس‌های او همان مردم عامی و هم مسلکی هستند که هر روز با آنها برخورد داریم که گاه ممکن است حتی آنها را بشناسیم و یا نشناسیم. عباس کوثری در این عکس‌ها با پرداختن به حاشیه‌های قبل از اجرای نمایش سعی در آن دارد که اولیا و اشقیا و در واقع خیر و شر را نه یک امر ماورایی و داستانی و نمایشی بلکه امری در حال جریان در اتفاقات جهان روز بنمایاند. همان‌هایی که حسین‌بن علی(ع) را کشتند مگر نه آنهایی بودند که مسلمان خوانده می‌شدند! کوثری با پرداختن به واقعه عاشورا گریزی به مسئله داعش در جهان اسلام زده است.
در ویدئو کوثری که اولین پرده نمایش گالری است، دو شخص را در دو تلویزیون مجزا و کنار هم می بینیم  که با پخش بصورت لوپ، در حال پوشیدن و درآوردن لباس رزم و یا همان لباس تعزیه هستند یکی سبز و دیگری  قرمز که بیانگر پیکار دائمی و تاریخی حق و باطل است. عکس‌های کوثری از تعزیه گردانان قبل رسیدن آن‌ها به محل برگزاری نمایش است. او بازیگران را در حالی که لباس تعزیه بر تن دارند کنار جاده عکاسی کرده است. انگار پشت خط مقدم جبهه است و بازیگران در انتظاراند و شاید انتظار برای نبردی دوباره... .

عکاسی به خلاف دیگر هنرها در خلوت هنرمند خلاصه نمی‌شود و عکاس ناگزیر با محیط زنده‌گی و آدم‌های اطراف‌ش تعامل رو در رو دارد. اما این‌که عکاس به سراغ چه چیزهایی برود و سوژه‌های‌ش را چه‌گونه بنماید همه وابسته به اوست. مختار حسین‌زاده از عکاسان خیابانی و موبایل به دست نسبتا مطرحی است که عکس‌های‌ش به خصوص در اوری‌دی‌های اینستاگرامی زیاد دیده می‌شود. قسمت زیادی از تصاویر او را صحنه‌های سیاه تشکیل می‌دهد. سیاه نه فقط به معنای بی‌رنگ و سیاه و سفید بودن تصاویرش، بل‌که به معنای زاویه‌ی دید و نحوه‌ی روایت او. مختارزاده علاقه‌ی زیادی به ضبط قاب‌های دردناک، سرد و غم‌گین از روزمره‌های مردم دارد. اگرچه هنرمند باید آینه‌ی مردم‌ش باشد اما ماندن در مشکلات و سرودن مرثیه‌های ناامیدکننده دردی را دوا نخواهد کرد. 
حسین‌زاده با انتخاب حساب‌شده‌ی عناصر تصویر حرف خودش را می‌زند. او گاهی فارغ از اصول ترکیب‌بندی و زیبایی شناسی عکاسانه، با هم‌نشینی و ارتباط معنادار اجزای تصویر تاثیر حسی و معنایی پشت لنز را به مخاطب منتقل می‌کند. این موضوع را می‌توان از بازخورد مخاطبان به تصاویر ظاهرا عادی او به خوبی فهمید. تصاویر سیاه و سفید او گذشته از بار معنایی، گاه خلاقیت‌هایی فرمی و بدیعی دارند که غالبا به کمک  بازی نور و سایه و تعادل میان سیاه و سفید ایجاد شده است.

مادران انتظار حکایت سی سال چشم انتظاری مادرانی است که فرزندانشان قریب به یقین به شهادت رسیده‌اند. فرزندانی که بی نام و نشان یا به خاک سپرده‌شده‌ و گم نام‌اند و یا هنوز تفحص نشده‌اند.  
در این مجموعه عکس، بهبودی گاهی به جزییاتی مانند یادگاری‌های رزمنده مفقودالاثر پرداخته و گاهی بر رفتار مادران شکیبایی که در انتظار فرزند روزگار را سپری می‌کنند تمرکز کرده است. بهبودی درعکس‌هایی که از مادران گرفته  موفق‌تر عمل کرده‌است. مادران شهدای او برخلاف دیگر مجموعه‌های عکسی که از مادران شهدا دیده‌ایم مانند مجموعه نیوشا توکلیان مادرانی منفعل نیستند. بهبودی انتظاری توام با امید را عکاسی کرده‌است. در عکس‌های او مادرانی را می‌بینیم که انتظار آن‌ها را در پی یافتن فرزندشان به مناطق جنگی کشانده است.در عکسی دیگر مادری را می بینیم که زیر درختی که فرزندش آن را کاشته و امروز به ثمر نشسته خوابیده و یا مادری که با شوق لباس فرزندش را در آغوش گرفته‌است ، لذت و اشتیاق مادر از تعریف رشادت‌های فرزند را از چشمانش از پس عکس صامت می‌شنویم.
در این مجموعه  به وجود معنادار نور که خود القای امید و انتظاری مثبت است توجه‌ ویژه شده است. نوری جهت دار در این عکس‌ها بخوبی فضای تیره عکس را روشن کرده است. در یکی از عکس‌ها مادری ساک لباس‌ها و یادگاری‌های فرزندش را در دست گرفته است. در بالای کادر عکسی بزرگ روی دیوار توجه ما را جلب می‌رزکند. پیرزن قاب عکس‌هایی از فرزندانش و نیز ساعتی قدیمی را دقیقا روی قله کوه آویزان کرده است.  عکس نمایی از بزرگراه‌هایی است که به یک قله سپید ختم می‌شود. کنار قله قابی با نوشته یا قائم آل محمد وجود دارد. آنچه که از نشانه‌های درون عکس و کنار هم نشینی این عناصر دریافت می‌کنیم انتظاری طولانی بواسطه ساعت قدیمی و زنگار بسته‌ای است که مسیر طولانی جاده تا رسیدن به قله را با شهدا آذین بسته‌است، قله ای که اوجش ظهور است.

مرز باورها و ایمان ما در اوج سختی و بلا آزموده می‌شود. و این عکس‌ها چه زیبا اوج ایمان و خلوص نیت سربازان ما را نشان می‌دهد. این عکس تنها مستنداتی است که تفاوت جبهه جنگ ما را با هر جنگ دیگری آشکار کرده است. عکس‌هایی از رزمندگان در حال نماز در خط مقدم جبهه، جبهه‌ای که استراتژی آن نماز بود. گاهی برخی حوادث تاریخ مشابه‌اند اما نه، این بار تاریخ دوباره تکرار می‌شود. انگار حماسه‌ی حضرت حسین(ع) نیاز به پایان بی‌انتهای دیگری داشت، پایانی که اندوه روضه را در حسرت و آرزوی "یا لیتنا" تخفیف دهد. آنان از ته دل آرزوی بودن با حسین(ع) کردند و چه زیبا حماسه حسین را اقامه کردند. این عکس‌ها چه زیبا کمال نماز را برایمان عینی می‌کنند. گویی عکاس در کربلاست در حوالی ظهر عاشورا.
شهدای ما نه فقط بخاطر وطن نه فقط بخاطر ناموس بلکه آنها برای دین خدا جنگیدند . چه در نماز آنان بود که هنوز خاک وجودشان پر از اکسیر و معجزه است و حال و هوای تربت حسین(ع) دارد؟
چه زیبا در مناجاتشان عظمت مرگشان را درمیابیم." خدایا چه نعمت بزرگی به من عطا کرده ای که از مرگ نهراسم و در مقابل تهدید و تطمیع کوته‌نظران و سفلگان به زانو درنیایم. اما من که مرگ برایم شیرین و جذاب است، منی که همیشه به مرگ لبخند زده‌ام و همیشه به استقبالش شتافته‌ام، ، من در مقابل این دون صفتان احساس قدرت و آرامش می‌کنم. و اینان چه دشمنان و چه دوستان تعجب می‌کنند که چطور ممکن است من این‌طور جسورانه در مقابل طوفان حوادث قد علم کنم و امواج سهمگین مرگ را بر جان بپذیرم و اینچنین آرام و مطمئن لبخند بزنم...
( بخشی از مناجات دکتر چمران در کتاب خدا بودو دیگر هیچ...).

اما بعد از جنگ... دوربین‌ها هم غلاف شد. بعضی رفتند دنبال کارشان آخر از اول هم عکاس نبودند، بعضی رفتند و پست‌های اداری گرفتند بعضی هم شدن معلم ما و شما . مهدی منعم هم رفت پی عکاسیش.
مهدی منعم عکاس دوران دفاع مقدس است و تا امروز دو کتاب از عکس‌هایش را چاپ کرده است. کتابی که حاصل ادامه فعالیت عکاسی او با موضوع جنگ است. مهدی منعم دغدغه عکاسی از جنگ را با پیگیری موضوع  مصدومان نظامی و غیر نظامی طی چندین سال پیاپی عکاسی کرده‌است. در مجموعه "قربانیان جنگ" منعم با سفر به استان‌های مرزی از مردم بی‌گناهی که در جنگ و یا انفجار مین‌هایی که عراقی‌ها در منطقه کاشته‌اند و پاکسازی نشده‌اند عکاسی کرده‌است.انفجار این مین‌ها موجب نقص عضو بسیاری از افراد آن مناطق شده‌است. کتاب او سند مظلومیت مردم ایران در جنگ تحمیلی ایران و عراق است.
منعم سوژه هایش را در هاله‌ای از ابهام در پشت شخص دیگر و یا پشت پرده یا هرچیزی پنهان می‌کند. سوژه‌های او اغلب بخش پنهان آسیب‌هایی است که بعد از جنگ متوجه مرزنشینان است. او تکه تکه گی را با برش‌هایش در هنگام ترکیب‌بندی تشدید و بر مفهوم قطع عضو تاکید بیشتری می‌کند. عکس‌های او از دست‌های قطع شده بعد عاطفی حس لامسه را برمی‌انگیزانند. در یکی ازعکس‌هایش تصویر دختر خردسالی است که با چشمان نافذش مخاطب را منقلب می‌کند. دخترک با لباسی پراز پولک که لباس محلی مناطق کردنشین است احاطه شده و دست‌هایی را می‌بینیم که بر گردنش حلقه زده‌اند. یک دست طبیعی و یک دست مصنوعی . مادری که تنها با یک دست از عهده تمام مسولیتش برنمی آید و شاید وجود دخترش آن را کامل کند. یا در عکسی دیگر مادری فرزندش را در آغوش گرفته اما مادرش نمی‌تواند با انگشتهای ظریف و زنانه‌اش فرزندش را نوازش کند و مردی که دست همسرش را گرفته است.
 این دست‌ها حامل پیام صلح و نماد مظلومیت غیرنظامیان بی‌گناهی است که هنوز هم طعمه مین‌هایی هستند که دشمن بعثی در مناطق مرزی کاشته‌اند.

برگزاری بزرگداشت علی فریدونی عکاس پیشکسوت دفاع مقدس در نخلستان اوج بهانه ای شد برای پرداختن رسانه ها به عکاسان دفاع مقدس. اگر بخواهیم بین شناخته شدن هنرمندان عرصه دفاع مقدس در جامعه مقایسه ای داشته باشیم بدون شک عکاسان مظلوم ترین و گمنام ترین هنرمندان تاریخ هنر انقلاب بوده اند. عکاسانی که در سخت ترین شرایط و با کمترین امکانات، جان خود را برای ثبت لحظات بی بازگشت یک حماسه به خطر انداختند، امروز حتی در حد یک نام هم شناخته نمی شوند!
علی فریدونی یکی از این عکاسان است که پس از گذشت ۲۸ سال، ۱۵۶ قطعه از ۲۵۰۰۰ قطعه عکسی که وی  از ۲۱ عملیات دوران دفاع مقدس گرفته است در قالب کتابی به چاپ رسیده است. این کتاب دومین جلد از مجموعه کتاب های عکاسان جنگ است که توسط انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس به تازگی منتشر شده است.
شاید انتشار این کتاب را باید به فال نیک بگیریم و منتظر دیدن آثار عکاسان گمنام دیگری همچون محمد حسین حیدری، مسعود زنده روح کرمانی، رسول اولیا زاده، سعید صادقی، احمد ناطقی، مهدی منعم، سید عباس میر هاشمی، بهزاد پروین ،سعید جان بزرگی و مهرزاد ارشدی باشیم.