نشریه خط

بارها اتفاق افتاده است که به مناسبت های مختلف، کارت هدیه ی بانکی را دریافت یا به عزیزانمان هدیه کرده ایم و مطمئنا اگر این کارت ها ظاهر مناسب و زیبایی داشته باشند موجب شادی بیشتر گیرنده خواهند شد.
مدتی پیش بانک سامان در یک اقدام تحسین برانگیز فراخوانی را با موضوع طراحی کارت هدیه ی بانکی برای مناسبت های مختلف منتشر کرد که در پی آن تعداد زیادی از طراحان مبتدی و حرفه ای در آن رقابت شرکت کردند. تمام مراحل داوری، برگزاری نمایشگاه و اهدای جوایز با نظم و در زمان مشخص انجام و آثاری برگزیده شد که در تصاویر خواهیم دید.
نفرات اول تا سوم این رقابت به ترتیب: سینا سنکار، پریا لرستانی و زینب عسگری می باشند.طرح هایی نیز در رتبه های بعدی قرار گرفته و تقدیر شدند.نکته ی جالب توجه در انتخاب آثار این است که آثاری که کاملا متفاوت و با ایده ی نو بوده انتخاب شده اند و این نشان دهنده ی داوری قوی است‌. 
بانک سامان با ایجاد چنین رقابت هنری ارزشمندی، قدمی بزرگ در حفظ جایگاه طراحی در سازمان های مختلف برداشته است.

در سال نود و پنج «رهایی از بهشت» تنها اثر انیمیشن حاضر در بخش رقابتی جشنواره سی و پنجم فیلم فجر بود، که ساخت آن قریب به چهار سال از مرحله‌ ایده پردازی تا اتمام تولید به طول انجامید. این اثر سینمایی که توسط انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس تهیه شده، هرچند در ظاهر دربارۀ زندگی نویسندۀ داستان‌های کمیکی است که ناگهان وارد فضای داستان‌هایش  می‌شود، اما در واقع به نوعی روایتگر زندگی شهید دکتر مصطفی چمران است، که با زندگی وی در آمریکا و لبنان آغاز و سپس در ایران دنبال می‌شود.

نکته برجسته و اصلی این اثر، برخورداری از یک خط داستانی قوی و جذاب است، که در کنار اجرایی قابل قبول، توانسته «رهایی از بهشت» را نسبت به سایر انیمیشن‌های ایرانی ساخته شده در چند سال اخیر به اثری شاخص بدل نماید. داستانی که به نظر می‌رسد به دلیل وجود شخصیت‌های خاص و جهانی و به نوعی غریبه، به تصویر کشیدن آن نه تنها دشوار است بلکه فقط درقالب انیمیشن میسر و ممکن می‌باشد. 

گفتنی است در ساخت این اثر سینمای از دو تکنیک دو بعدی و سه بعدی درجهت تفکیک فضاهای قصه استفاده شده است. همچنین گرافیک و فضای کلی اثر شبیه به نقاشی است، به طوری‌که در بخش‌هایی از کار شاهد استفاده از تاش‌های نقاشی با آبرنگ در فضای سه بعدی هستیم. در واقع سازندگان برای رسیدن به چنین نکته‌ای، بعضی از نشانه‌های تصویرسازی کتاب‌های نقاشی را وارد فضای سه بعدی نموده و گرافیکی شبیه به کتاب‌های کُمیک، اما متحرک خلق نموده‌اند.

انیمیشن سینمایی «رهایی از بهشت» به کارگردانی علی نوری اسکویی که در بخش مسابقۀ این دوره از جشنواره فیلم فجر حضور داشت، درنهایت با بی‌مهری تمام از سوی برگزارکنندگان در بدترین زمان ممکن در جشنواره به نمایش درآمد و متاسفانه با وجود داشته‌های فراوان مورد بی‌توجهی هیأت داوران قرارگرفت. چنان که حتی کارگردان اثر در یادداشتی از عوامل خود برای شرکت در این جشنواره عذرخواهی نمود!

بیماری ایدز در سال های اخیر به یکی از دغدغه های جوامع مختلف تبدیل شده است. راه های پیش گیری آن و آگاهی دادن به مردم جهت جلوگیری از انتقال بیماری از موضوعاتی است که هنرمندان در عرصه های مختلف بسیار به آن پرداخته اند.
مجموعه پوستر های ایدز که توسط نرگس غیومیان طراحی شده است از جمله ی فعالیت های موفق در حیطه ی هنر طراحی گرافیک در جهت مبارزه با ایدز است. در این پوستر ها هم از عناصر بصری نمادین و هم از عناصر واقعی استفاده شده است. به عنوان مثال در پوستری که قرص ضد ایدز کلمه ی ایدز را قطع کرده است، قرص که موضوع مستقیم و واقعی است کلمه ی ایدز را که نماد بیماری ایدز است, به شکل تیغی بریده است و به جلوگیری از بیماری به وسیله ی قرص اشاره دارد. در پوستر دیگر یخ, که نماد انجماد و سکون است, تعدادی روبان قرمز(نماد بیماری ایدز) را منجمد کرده است و نماد جلوگیری از همه گیر شدن بیماری است. تکنیک اجرای این آثار تلفیقی از طراحی دیجیتال، طراحی دستی و عکاسی است. این مجموعه مقام دوم را در جشنواره ی روبان قرمز کسب کرده.
نرگس غیومیان دارای مدرک کارشناسی گرافیک از دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد گرافیک از دانشگاه تربیت مدرس است و در حال حاضر در شاخه ی طراحی پوستر فعالیت دارد.

اهمیت حفظ وحدت در جهان اسلام با توجه به شرایط کنونی منطقه و خلاء موجود در محصولات هنری و رسانه‌ای کشور را می‌توان از جمله مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری و برگزاری رویدادی با عنوان «حبل الله» به حساب آورد. این رخ‌داد فرهنگی-هنری در واقع یک فراخوان کشوری برای طراحی پوسترهایی با موضوعاتی هم‌چون دشمن‌شناسی، الگوهای وحدت، مشترکات، تفرقه و... بود که سال گذشته توسط «نهضت مردمی پوستر انقلاب» و با همکاری «کانون هنر شیعه»، «مسجد مقدس جمکران»، «سازمان زیباسازی شهر تهران»، «یادمان فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی سرچشمه» و «اتحادیه بین المللی امت واحده» برگزار گردید. امسال نیز به مناسبت هفته وحدت مجدداً نمایشگاه‌هایی از این آثار برپا گشته و پوسترها در فضای مجازی باز نشر شده‌اند. 

«نهضت مردمی پوستر انقلاب» سال گذشته به مناسبت هفته وحدت کارگاه‌هایی ۴ روزه را با حضور ۹۰ هنرمند از شهرهای مختلف کشور به جهت خلق آثاری با موضوع وحدت برگزار نمود. در این میان حضور اساتید برجسته حوزه گرافیک، از جمله مسعود نجابتی و محمدرضا دوست‌محمدی در این کارگاه‌ها سبب افزایش کیفیت آثار هنرمندان شرکت کننده شد، به طوری که نتیجه کار، ارائه بیش از ۱۰۰ پوستر، با کیفیتی قابل قبول در قالب دو مجموعه ۱۰۸ و ۱۰۹ به همراه نسخه‌های انگلیسی، عربی و فرانسه بود که به صورت نمایشگاه هایی در ایران و چند کشور عربی به نمایش درآمد.

نکته قابل توجه دربارۀ مجموعه آثار «حبل‌ الله» و سایر مجموعه پوسترهای این نهضت، بارگذاری آثار با کیفیت بالا و امکان دانلود رایگان آن‌ها به جهت ترویج اهداف انقلابی و اسلامی است، که در نوع خود اتفاقی مهم و موثر در عرصه فرهنگ به شمار می‌رود چرا که با توجه به زبان جهانی هنر، مردم را به دور از مسائل نژادی، دینی و... در جهت روشنگری و تبلیغ مفاهیم اخلاقی و دینی تشویق و ترغیب می‌نماید. 

هر چند همواره در طول جشنواره فیلم فجر این فیلم‌ها و منتقدان هستند که یکه‌تازی می‌کنند؛ اما در این میان رونمایی از پوستر فیلم‌ها در حضور عوامل، ‌یکی از مراسمات جنبی جشنواره فیلم فجر در ادوار مختلف به حساب می‌آید که جایی برای معرفی طراحان پوستر فیلم‌ها است، فیلم‌هایی که معمولا عامه مردم صرفاً نام بازیگران سرشناس و کارگردان آن را می‌دانند و بس. به همین سبب مراسم رونمایی از پوستر فیلم‌ها در طول جشنواره غنیمتی است، تا هر چند کم اما اندکی جدی به پوستر و طراحان پوستر فیلم پرداخته شود.

در نگاهی کلی به پوستر فیلم‌های حاضر در جشنواره سی و پنجم فجر می‌توان گفت که طراحان پوستر ‌‌ این دوره از جشنواره در نسبت با سال گذشته از رویکرد چهره محوری تا حدی عقب نشینی کرده‌اند و مضمون را دستمایه اصلی طراحی پوستر‌ فیلم‌هایشان قرار داده‌اند. 

پوستر فیلم‌هایی هم‌چون «ماجرای نیمروز»، «بیست و یک روز بعد»، «ویلایی‌ها» و «سوفی و دیوانه» از جمله آثاری هستند که از چهره محوری پرهیز کرده‌اند و با نگاهی گرافیکی و استفاده از عناصری هم‌چون رنگ‌، طرح و عکس به سمت مضمون‌گرایی گام برداشته‌اند. اما در این میان برخی آثار در نیل به اهداف خود که همانا انتقال محتوا و جذب مخاطب می‌باشد، به سبب ترکیب‌بندی منسجم و هماهنگی اجزا پوستر، موفق‌تر از سایر پوسترهای هم رده‌ی خود عمل کرده‌اند. 

در گام بعد شاهد پوسترهایی هستیم که صرف تاکید خود را بر چهره بازیگران نگذاشته‌اند، بلکه از آن در جهت انتقال پیام و مضمون فیلم بهره برده‌اند. از جمله این پوستر‌ها می‌توان به «کوپال»، «سد معبر»، «یک روز بخصوص» و «ایتالیا ایتالیا» اشاره داشت. اما تعداد بسیاری از پوسترها به همان روال سابق بر چهره محوری تاکید کرده‌اند و کمتر به سراغ چاشنی تازگی و خلاقیتی رفته‌اند. از جمله این آثار باید «بدون تاریخ، بدون امضا»، «آباجان»، «خانه» و بسیاری از پوستر فیلم‌های جشنواره امسال فجر را نام برد.  

تایپ فیس "لاله زار" که به تازگی توسط برنا ایزدپناه(طراح تایپ فیس "لیدا") طراحی شده است، یکی از انواع تایپ فیس نمایشی محسوب می شود. "لاله زار" با الهام از طراحی حروف مورد استفاده در تیتر پوستر های فیلم های قدیمی و عامه پسند ایرانی(فیلم فارسی) طراحی شده است و زبانی گویا، صمیمی و همه پسند دارد. این فونت طوری طراحی شده که با هر سه زبان فارسی، عربی و اردو سازگار است و نمونه ی لاتین نیز برای آن در نظر گرفته شده است. کاربرد این تایپ فیس بیشتر برای تیتر و متون کوتاه است.

شرکت گوگل سرمایه گذار تایپ فیس لاله زار بوده و به زودی به صورت رایگان آن را منتشر می کند.
برنا ایزدپناه هنرمند جوان ساکن انگلستان است. وی دارای مدرک کارشناسی گرافیک از دانشگاه سوره و کارشناسی ارشد گرافیک از دانشگاه هنر لندن و طراحی فونت از دانشگاه ردینگ انگلستان است.

تقارن ۱۶ آذر (روز دانشجو) با تمدید غیرقانونی تحریم‌های آمریکا علیه ایران، دست مایۀ خلق آثار گرافیکی با عنوان «آمریکا از پشت خنجر می‌زند» گشته، که توسط اداره هنرهای تجسمی مرکز تخصصی بسیج طراحی و اجرا شده‌اند که قرار است در سطح شهر نیز اکران گردند. این آثار که تعدادی پوستر و یک اثر اینفوگرافی را شامل می‌شوند، نشأت گرفته از بیان مقام معظم رهبری مبنی بر این‌که «آمریکا، همان امریکای قدیم است؛ اما عده‌ای مغرض و یا ساده لوح تلاش می‌کنند این دشمن توطئه‌گر را در افکار عمومی ملت به فراموشی و غفلت بسپارند، تا آمریکا در فرصتی مناسب خنجر را از پشت فرو کند» ایده‌پردازی شده‌اند.

در این آثار با پوستر‌هایی هشداردهنده و صریح مواجهیم که با استفاده از عناصر بصری هم‌چون خنجر، گرگ و پرچم آمریکا در کنار سه سه رنگ اصلی سفید، قرمز و آبی که یادآور پرچم و همانا خود آمریکا است، خبر از اتفاقی شوم می‌دهند. در این میان هر چند آثار به لحاظ گرافیکی در نسبت به تجربه‌های پیشین، از ایده و اجرای بهتری برخوردار اند، اما لحن تصاویر آنقدر ساده است، که به نظر می‌آید مخاطب اصلی آنها همان عده‌ای مغرض و ساده لوح‌اند و نه یک جامعه بیدار و همیشه در صحنه! چرا که اساساً سیاست خارجه و موضع ایران در قبال آمریکا مسئله مهم و البته پیچیده‌ای است که برای بیان و اثرگذاری آن باید به سراغ استعاره، تمثیل و نمادپردازی رفت و گرنه علی رقم بیان یک مفهوم درست مخاطب، هنرمند را به کلیشه‌‌گویی و شعارزدگی محکوم خواهد کرد. با این حال نفس عمل و وجود طراحان دغدغه‌مند و مُشرف به اتفاقات روز، امری شایسته و قابل تقدیر است؛ اما این مسیر نه تنها نگاهی بصیر می‌طلبد بلکه قلمی راست قامت و رِند می‌خواهد تا با زبان اشاره سخن گوید، چرا که حقیقتاً هنرِ هنرمند در این ساحت تعریف می‌گردد و مؤثر واقع می‌شود.