نشریه خط

چند روزی است پوستر یازدهمین دوسالانه بین المللى کاریکاتور تهران رونمایى شده. این پوستر توسط طراح پوسترهای سال های قبل این دوسالانه، سید حسن موسی زاده اجرا شده. موسی زاده در این پوستر سعی کرده با توجه به مفهوم دوسالانه که کاریکاتور است، فضای کلی اثر را کارتونی و غیر رسمی طراحی کند. بازی با عدد یازده( که در پوستر سال های قبل هم عمدتا با عدد بازی شده بود) و شبیه کردن آن به چهره ای دوست داشتنی با قرار دادن دو چشم برای این عدد از جمله کارهایی است که ظاهر پوستر را با مضمون آن هماهنگ می کند. موسی زاده در این اثر بیشتراز رنگ های گرم استفاده کرده و با لکه گذاری رنگ های سرد و خنثی، علاوه بر متعادل کردن وزن رنگ ها، به مخاطب کمک کرده که چشمش راحت تر و بهتر در کل اثر بچرخد.

سید حسن موسی زاده متولد سال ۱۳۵۱ است و کارشناسی اش را در رشته ی گرافیک از دانشکده ی هنرهای زیبا دانشگاه تهران اخذ کرده. وی طراح بسیاری از پوستر های دیده شده است.

یازدهمین دوسالانه بین المللى کاریکاتور تهران قرار است در سه بخش‌ کارتون موضوعی با محور «ایمنی و امنیت»، کارتون با موضوع آزاد و کاریکاتور چهره، با محور افراد مشهور دنیا اعم از بازیگر، ورزشکار، سیاستمدار و... برگزار شود. علاقه مندان به شرکت در این رویداد مهم می توانند تا ۳۱ فروردین سال ۱۳۹۶ آثار خود را به دبیرخانه ارسال کنند.

کم کم خنکای بوی ماه مهر، خانواده‌ها را به تکاپوی خرید برای سال تحصیلی جدید انداخته است، تا بازار خرید لوازم التحریر رونق مضاعفی بگیرد. اما از این همه فقط حدود ده تا بیست درصد متعلق به نوشت‌افزارهای وطنی است. البته نباید از کیفیت ساخت، طراحی و تبلیغات محصولات داخلی غافل ماند. با این که در بحث تولید نوشت افزارها، غالباً با کیفیت خوب محصولات ایرانی رو به رو هستیم، اما در امر مهم طراحی و تبلیغات، به طور واقع با مشکلی جدی مواجهیم. 

در این بین هر چند برخی از نوشت افزارهای معروف ایرانی سعی کردند به سوی استفاده از شخصیت های کارتونی مورد توجه کودکان بروند، اما باز هم در طراحی جلد دفاتر، کیف‌ها، جامدادی‌ها و... اتفاق مثبتی رخ نداد و صرفاً به شکلی برچسب‌وار عکس یا طرح کاراکترهای تلویزیونی بر روی محصولات جای گرفتند.   

حدود چند ماه پیش رامبد جوان در ادامه تشویق مردم نسبت به خرید کالای ایرانی، از محصولات برند «جناب خان» که توسط موسسه «آیینه جادو» تولید شده بود، رونمایی کرد. هرچند فرم کلی عروسک جناب‌ خان برگرفته از سری عروسک‌های محبوب و مشهور «ماپت‌ها» است، اما نوع حرکات و صدا و لهجه جنوبی که محمد بحرانی برای این عروسک بنفش در نظر گرفته، چنان بر روی او نشسته که بعد از مجموعه عروسک‌های کلاه قرمزی، یکی از محبوب‌ترین چهره‌های عروسکی ایران به شمار می‌آید. اما این عروسک و شخصیت های محبوب دیگری چون او، به دلیل نداشتن پشتوانه ای قوی و خلاق در امر طراحی و تبلیغات هنوز مسیر طولانی را تا برند شدن و در اختیار گرفتن نبض بازار لوازم التحریر در پیش دارند. مسلماً همان قدر که مردم نسبت به خرید کالای وطنی مسئولند، تولیدکنندگان نیز نسبت به ساخت محصولاتی با کیفیت و استفاده از تیم‌های طراحی حرفه‌ای مسئول هستند. پشت هر شخصیت عروسکی یا تلویزیونی محبوبی در سراسر دنیا یک تیم حرفه ای و با برنامه وجود دارد، پس ما نیز اگر به دنبال جذب مخاطبان داخلی هستیم باید با کار گروهی و همف‌کری، به دنبال برندسازی از کاراکترهای محبوب ایرانی باشیم و صرفاً به گذاشتن یک عکس بر روی یک پس زمینه اکتفا نکنیم.

«نشان لیاقت» در واقع نوعی مستندنگاری تصویری در قالب موشن گرافیک است. خانه طراحان انقلاب اسلامی در این اثر به سراغ دو حادثه مشابه رفته تا پرده از حقیقت آمریکایی بردارد. در حادثه نخست که به تیر ماه سال ۱۳۷۶ باز می‌گردد، ناو آمریکایی وینسنس با شلیک موشک، هواپیمای مسافربری ایران را با ۲۹۰ سرنشین بر فراز خلیج فارس سرنگون کرد. پنج ماه پس از این واقعه دلخراش، هواپیمای آمریکایی پرواز پان امریکن که قصد عزیمت از لندن به نیویورک را داشت، به ناگاه در آسمان دهکده کوچک لاکربی منفجر شد. 

هر چند مسئول بمب گذاری در حادثه لاکربی مشخص نشد، اما دولت‌های ایالات متحده آمریکا و بریتانیا، با استفاده از قدرت خود، لیبی را مسئول این بمب‌گذاری معرفی کردند و این امر منجر به اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور شد. با این حال دولت آمریکا، این کشور به اصطلاح مدافع حقوق بشر، مسئولیت حمله موشکی به هواپیمای مسافربری ایران را نپذیرفت و حاضر به عذرخواهی نشد، حتی ویلیام راجرز فرمانده ناو جنگی آمریکا در پایان خدمت خود مدال شجاعت نیز دریافت نمود.

خانه طراحان انقلاب اسلامی با کنار هم قرار دادن مستندات به جای مانده از این دو حادثه مرگبار، به سادگی تضاد رفتاری حاکم بر دولت‌ آمریکا و منفعت طلبی آنان را در هفت دقیقه به تصویر درآورده، به طوری که با مشاهده موشن گرافیک «نشان لیاقت» در می‌یابیم که گویا حقوق آمریکایی بالاتر از هر حقوق بشری قرار دارد.

کشور ما در مقایسه با کشورهای توسعه‌ یافته‌ی صنعتی دنیا به کم‌کاری متهم است که البته اتهام بی‌دلیلی نیست. تعطیلات فراوان و بازدهی پایین کارهای اداری در کنار فرهنگ مشکل‌داری که همیشه برای ورود به بازار کار دنبال لقمه‌ی آماده می‌گردد، از مواردی هستند که ما را شایسته‌ی این اتهام می‌کنند.

شهرداری تهران که به تازگی راه جالبی را برای تبلیغات فرهنگی‌اش پیدا کرده است، این بار به سراغ آفت تنبلی، تکدی‌گری و  موضوع رزق حلال رفته است، موضوعاتی که همه‌گی تحت عنوان «شهروند کوشا» معرفی شده‌اند. شهرداری همانند مجموعه‌ی «شهروند سالم»‌ش، برای مدتی مشخص بیل‌بوردهای شهری‌ را یک‌سویه کرد و در اقدامی کمپین‌مانند تبلیغات محیطی شهر را به یک صدا درآورد. ادبیات ساده، مینی‌مال و نیمه طنز این بیل‌بوردها پذیرش آن‌ها را راحت‌تر کرده و با این خودمانی‌تر شدن تبلیغات محیطی، می‌توان آن‌ها را نسل پیش‌رفته‌ و رسمی شده‌ی دیوارنویسی‌ها نیز به حساب آورد. نوشته‌هایی که به چشم یک شعار بالادستی دیده نمی‌شوند و غالبا آن‌ها را حرف‌هایی از مردم به مردم احساس می‌کنیم. 

پوسترهای این مجموعه در کارگاهی سه روزه و زیر نظر اساتید شناخته شده‌ی گرافیک طراحی شده‌اند. از میان ۵۰۰ طرح ارائه شده در این کارگاه، تعداد ۷۰ طرح برگزیده شد و در بیل‌بوردهای سرتاسر تهران به نمایش گذاشته شده است.