نشریه خط

پوستر سی و پنجمین دورۀ جشنواره جهانی فیلم فجر کمی زودتر از آغاز جشنواره و پس از انتشار عکسی از این پوستر در جشنواره برلین رسانه‌ای گردید. 

حمیدرضا بیدقی گرافیست و طراح شناخته شدۀ کشورمان، که سال گذشته نیز طراحی پوسترهای این جشنواره را عهده‌دار بود، امسال نیز پوستر بخش‌های مختلف جشنواره را طراحی و اجرا نموده است. پوستر اصلی این دوره از جشنواره براساس یکی از عکس‌های مجموعۀ «برف» اثر زنده‌یاد عباس کیارستمی طراحی شده است، تا علاوه بر ادای دین و یادی از این هنرمندِ بین‌المللی سینمای کشورمان، اشاره‌ای نیز به بُعد جهانی سینمای ایران باشد.

همچنین تصویری از زنده یادکیارستمی در جریان پشت صحنۀ فیلم «زندگی و دیگرهیچ» که توسط مینا زیوری به ثبت رسیده، به همراه جمله خانۀ دوست اینجاست به عنوان پوستر بخش بزرگداشت زنده‌یاد عباس کیارستمی ارائه شده است.

علاوه بر این‌ها، سه پوستر دیگر نیز به شکلی کاملاً متفاوت برای بخش‌های سینمای سعادت، جلوه گاه شرق و نمایش های ویژه، توسط حمیدرضا بیدقی طراحی شده است. در این پوسترها بیدقی کوشیده تا با ترکیب تصاویری از آثار هنرهای سنتی ایران مانند کاشی‌کاری، فلزکاری، حجاری و... فضای بین المللی جشنواره را تا حدی ایرانیزه نماید. هرچند ایدۀ اولیه این پوستر‌ها بدیع به نظر می‌آیند، اما عدم هماهنگی مضامین سینمایی با روح این آثار باعث شده تا مخاطبان با تصاویری غریب روبرو شوند که اگر به تنهایی و بدون عنوان جشنواره فیلم فجر ارائه شوند قابل تشخیص نیستند. در این بین هرچند بازسازی کلاکت به عنوان یک ابزار سینمایی در قالب یاد شده اشاره ای به ماهیت سینمایی این جشنواره دارد اما عدم سنخیت میان اجزاء تصویر با فرم مستطیل شکل کلاکت، نه تنها هویت کلاکت را مخدوش کرده بلکه کلیتی نه چسب و سؤال برانگیز ایجاد نموده که هیچ وجه سینمایی در آن به چشم نمی‌خورد و نه تنها برای مخاطبان داخل، بلکه برای میهمانان خارجی نیز قابل اداراک نیست.

در پایان لازم به ذکر است که جشنواره جهانی فیلم فجر از اول تا هشتم اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۶ به دبیری رضا میرکریمی در پردیس چارسو برگزار می گردد.

بیماری ایدز در سال های اخیر به یکی از دغدغه های جوامع مختلف تبدیل شده است. راه های پیش گیری آن و آگاهی دادن به مردم جهت جلوگیری از انتقال بیماری از موضوعاتی است که هنرمندان در عرصه های مختلف بسیار به آن پرداخته اند.
مجموعه پوستر های ایدز که توسط نرگس غیومیان طراحی شده است از جمله ی فعالیت های موفق در حیطه ی هنر طراحی گرافیک در جهت مبارزه با ایدز است. در این پوستر ها هم از عناصر بصری نمادین و هم از عناصر واقعی استفاده شده است. به عنوان مثال در پوستری که قرص ضد ایدز کلمه ی ایدز را قطع کرده است، قرص که موضوع مستقیم و واقعی است کلمه ی ایدز را که نماد بیماری ایدز است, به شکل تیغی بریده است و به جلوگیری از بیماری به وسیله ی قرص اشاره دارد. در پوستر دیگر یخ, که نماد انجماد و سکون است, تعدادی روبان قرمز(نماد بیماری ایدز) را منجمد کرده است و نماد جلوگیری از همه گیر شدن بیماری است. تکنیک اجرای این آثار تلفیقی از طراحی دیجیتال، طراحی دستی و عکاسی است. این مجموعه مقام دوم را در جشنواره ی روبان قرمز کسب کرده.
نرگس غیومیان دارای مدرک کارشناسی گرافیک از دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد گرافیک از دانشگاه تربیت مدرس است و در حال حاضر در شاخه ی طراحی پوستر فعالیت دارد.

"بهترین داستان های جهان" منتخبی از داستان های برتر جهان در قرن نوزده و بیست است که توسط احمد گلشیری گردآوری شده است. طراحی جلد این مجموعه توسط هما دلواری انجام شده است که شامل یک صورت کلی است و برای هر جلد تصویر خاصی در قالب صورت کلی طراحی شده است.
تصاویر روی جلد ها، تصاویری واقعی در قالب خطوط هستند و تصاویر و نوشته ها با ترکیبی چشم نواز در صفحه جدول بندی شده اند. این نوع جدول بندی بیننده را به یاد روزنامه های قدیمی می اندازد و نوع فونت و تک رنگ بودن عناصر تصویری هر جلد و تصاویر به گونه ای است که بیننده قدیمی بودن مطالب کتاب را حس می کند، این ساختار کلاسیک با کمی چاشنی سبک مدرن در طراحی این مجموعه بسیار موفق بوده است.

تایپ فیس "لاله زار" که به تازگی توسط برنا ایزدپناه(طراح تایپ فیس "لیدا") طراحی شده است، یکی از انواع تایپ فیس نمایشی محسوب می شود. "لاله زار" با الهام از طراحی حروف مورد استفاده در تیتر پوستر های فیلم های قدیمی و عامه پسند ایرانی(فیلم فارسی) طراحی شده است و زبانی گویا، صمیمی و همه پسند دارد. این فونت طوری طراحی شده که با هر سه زبان فارسی، عربی و اردو سازگار است و نمونه ی لاتین نیز برای آن در نظر گرفته شده است. کاربرد این تایپ فیس بیشتر برای تیتر و متون کوتاه است.

شرکت گوگل سرمایه گذار تایپ فیس لاله زار بوده و به زودی به صورت رایگان آن را منتشر می کند.
برنا ایزدپناه هنرمند جوان ساکن انگلستان است. وی دارای مدرک کارشناسی گرافیک از دانشگاه سوره و کارشناسی ارشد گرافیک از دانشگاه هنر لندن و طراحی فونت از دانشگاه ردینگ انگلستان است.

اصلی ترین علت تمایز آثارگرافیکی از یکدیگر خلاقیت است. این مهم در آثاری که موضوع مشابه دارند بیشتر به چشم می آید. طراحی پوستر نیز از این امر مستثنا نیست. آتلیه ی سه در چهار و خانه طراحان انقلاب اسلامی پوسترهایی با موضوعات ملی و مذهبی تولید کرده اند که با آثار مشابه در این حوزه متفاوت است. در برخی از این پوسترها از ابیات یا مصرع هایی متناسب با موضوع به عنوان شعار استفاده شده. یکی دیگر از خصوصیات بصری این آثار خلوت بودن یا به اصطلاح مینیمال بودن پوستر هاست. در واقع هنرمند از عناصر بصری زیادی استفاده نکرده و با تصاویری اندک منظور پوستر را به مخاطب منتقل  کرده است. استفاده از عناصر بصری کم در یک قاب، به دلیل به وجود آوردن تمرکز بصری سرعت انتقال مفهوم را بالاتر می برد و این امر در پوستر که اصلی ترین کارکردش انتقال اطلاعات است، مهم می نماید.  

به نظر می رسد این دو مجموعه به خوبی توانسته اند مفاهیم مذهبی را در قالب پوسترهایی که اصول اصلی هنرهای تجسمی در آنها رعایت شده است، منتشر کنند و شائبه ی نشدنی بودن این مسئله را از بین ببرند.

«سیانور» از معدود فیلم‌های خوب سینمای ایران است که در بخش تبلیغات نیز عملکرد خوبی داشته و با به کارگیری یک گروه طراحی حرفه‌ای، فضای مناسبی را در زمان اکران فیلم به وجود آورده است. فضایی نوستالژیک و خاطره‌انگیز برای جوانان دهه‌های سی و چهل، که فرصت این را یافته‌اند تا دوباره روزگار جوانی‌شان را بر پرده سینما‌ها به نظاره بنشینند. 

در کنار فضاسازی خوب فیلم، پوسترهای متعدد و شخصیت‌پردازانۀ اثر نیز ضمن معرفی بازیگران، به خوبی توانسته‌اند حس و حال دهه‌های چهل و پنجاه ایران را برای مخاطبان خود تداعی ‌نمایند. با توجه به این نکته که در سینمای ایران بر خلاف آن‌چه در سینمای دنیا مرسوم است، کمتر شاهد طراحی پوستر برای بازیگران فیلم هستیم؛ آتلیه طراحی سه در چهار با حفظ انسجام و وحدت حسی و بصری پوسترها، نه تنها هر یک از بازیگران را در قالب یک اثر معرفی نموده، بلکه بخشی از وجوه شخصیت آنان را نیز در پوستر گنجانده تا نوعی تعلیق برای مخاطب ایجاد نماید و او را بیش از پیش با اثر درگیر سازد. 

مجموعه پوسترهای فیلم سینمایی «سیانور» از ایده و اجرای خوبی برخوردارند. انتخاب مجموعه فونت رایج در دهه پنجاه با لوگوتایپی خاص و تمرکز بر روی دو رنگ سفید و زرد به نشانه‌شناسی اثر کمک به سزایی کرده است. همچنین استفاده از قدرت بیانی رنگ‌ها برای پرداخت شخصیت‌های داستان و استفاده از رنگ‌ها در یک طیف خاکستری و کِدرگونه، در کنار انتخاب تک فریم‌هایی از فیلم و اجرای آن به شکل طراحی‌های دستی دهه پنجاه و گرافیکی کردن عناصر حاضر در کادر، نه تنها به چشم مخاطب جهت می‌دهند، بلکه راویت‌گر بخشی از قصه نیز می‌باشند.

گفتنی است مجموعه پوسترهای فیلم «سیانور» به کارگردانی بهروز شعیبی، در آتلیه طراحی سه در چهار و زیر نظر محمد جواد رضایی کارگردان هنری این پروژه، با تصویرسازی میکائیل براتی و همکاری محمد رضا چیت‌ساز طراحی و اجرا شده‌اند.

برای بچه‌های دهه شصت اسم نهضت، یادآور نهضت سواد آموزی است. سوادِ خواندن و نوشتن نیاز جدی جامعه آن روز‌مان بود؛ اما حالا وقتی اسم نهضت به میان می‌آید، دیگر باید به یاد «نهضت مردمی پوستر انقلاب» بیفتیم. 

اکنون که جامعه از سوادِ خواندن و نوشتن برخوردار است، باید سواد بصری را نیز بیاموزد؛ چرا که امروز لازمه ی ایستادن در خط مقدم جنگِ نرم فرهنگی، داشتن سواد هنری است. 

«نهضت مردمی پوستر انقلاب» یک نهضت برآمده از مردم و برای مردم است، که از محرم سال هشتاد و هشت به بعد همواره در مناسبت‌ها و رخ‌دادهای مهم، حضوری هنرمندانه داشته است. 

پس از مجموعه پوسترهای شهدای منا، مدتی است که جدیدترین مجموعه پوستر‌های این نهضت با نام «ایرانِ توانا» نیز رونمایی شده است. صد و بیست و یکمین مجموعه‌‌ی «نهضت مردمی پوستر انقلاب»، یازده اثر از هنرمندان مختلف را شامل می‌شود. در این مجموعه هم‌چنان که از نام آن پیدا است، هنرمندان با توجه به پیشرفت‌ها و توانمندی‌های ایران عزیزمان در این چند سال اخیر، کوشیده‌اند تا با زبان هنر بخشی از آن را به تصویر بکشند. به طوری‌که در پوستر «مرمت ایرانی» اثر محبوبه و منصوره جوادی پور و ثویبه پروین، با موضوع ترمیم بافت آسیب دیده قلب، از نگاره معروف کمال‌الدین بهزاد به نام «ساختن کاخ خورنق»، به شکلی بدیع و نمادین اقتباس شده تا منظور مورد نظر هنرمند هر چه بهتر و سریع‌تر به مخاطب منتقل گردد.  

البته هر چند تمامی آثار حاضر در این مجموعه از کیفیت هنری یکسانی برخوردار نیستند، اما خط سیر مجموع آثار پدید آمده از ابتدا تا به حال، بیانگر قوت گرفتن هنرمندان و نگاه حرفه‌ای‌تر آنان به مقوله طراحی پوستر و خلق ایده است. به همین سبب می‌توان در آینده‌ای نزدیک به فراگیرتر شدن این نهضت و گسترش نگاه آن در میان هنرمندان جوانِ دغدغه‌مند امیدوارتر بود.