نشریه خط

پس از حاشیه‌های فراوان بر سر لباس تیم ملی فوتبال، حال نوبت لباس ملی پوشان حاضر در المپیک ریو است. هرچند طراحی لباس برای کاروان ورزشی ایران در المپیک مسئله‌ی تازه‌ای نیست، اما این‌بار شدتِ ضعف طراحی و قدرت شبکه‌های مجازی سبب شدند تا حرف مردم به گوش مسئولین امر برسد، تا شاید کمی به مقوله هنر و البته طراحی به طور جدی‌تری نگاه شود. با نگاهی به لباس‌های طراحی شده برای کاروان‌های ورزشی سایر کشورها، به خوبی می‌توان دریافت که هنرمند تمام سعی خود را نموده تا در عین سادگی بیشترین ارتباط را میان مردم و ورزشکاران برقرار نماید، تا در این ارتباط بصری بتواند گوشه‌ای از فرهنگ و هویت کشور خود را به مخاطب القا کند. 

در این میان هرقدر آثار طراح اولیه لباس‌های کاروان ورزشی ایران، ساده، نچسب و بی ارتباط با فرهنگ ایران امروز بود، نمونه طرح‌های طراح جدید نیز به عنوان یک لباس رسمی، بیش از حد تجمل‌گرا و شلوغ به نظر می‌رسد و هم‌چون ایده‌ی خامی است که راه زیادی تا پختگی دارد و استفاده شتاب‌زده از سه رنگ پرچم ایران نیز به تنهایی نتوانسته شاخصی فرهنگی و هویت ساز باشد.

جای تعجب است که با وجود رشته‌ای مجزا به نام‌ طراحی پارچه و لباس و راه‌اندازی جشنواره‌ی مد و لباس فجر، هنوز طراحان لباس در ایران نتوانسته‌اند به نوعی سبک یا ویژگی شاخص در آثارشان دست یابند. و البته مسئولان امر نیز هنوز فهم درستی نسبت به اهمیت مسئله دیزاین یا طراحی و بعد رسانه‌ای آن ندارند تا انتظارعمل به آن را از آنان داشته باشیم. همه‌ی این عوامل موجب شده تا محصولات ارائه شده برای آوردگاه‌های مهم و رسمی هم‌چون المپیک، بازی‌های آسیایی یا جام جهانی هنوز در مرحله آزمون و خطا باشد و ما هم‌چنان نسبت به طراحی لباس ملی‌پوشان با دیده‌ی تردید بنگریم.

کم کم تیک و تاک ساعت جان می‌گیرد. هر گام که او به مقصد و مقصود خود نزدیک‌تر می‌شود، رنگ‌ها گرم‌تر می‌شوند و سازهای ناکوک زندگی خوش آهنگ‌تر می‌نوازند. چه کسی فکرش را می‌کرد؟ دانش‌آموخته مقطع دکتری در رشته الکترونیک و فیزیک پلاسما از دانشگاه برکلی کالیفرنیا، بهترین شرایط ممکن را به قیمت حضور در میدان جنگ های چریکی در ایران و لبنان رها کند.

خانه طراحان انقلاب اسلامی به مناسبت سی و یکم خردادماه، سالروز شهادت دکتر مصطفی چمران، موشن گرافیکی را با موضوع زندگی ایشان تهیه و تولید نموده است. نکته بارز و جالب توجه در این اثر، عدم استفاده از نریشن و تمرکز بر روی تصاویر، موسیقی و صداهای مستند آرشیوی است. در واقع این اثر سایه‌ای گرم از زندگی شهید چمران است، که در سکوت راوی روایت می‌شود. سازندگان اثر کوشیده‌اند تا با حذف حواشی، مسیر زندگی شهید چمران را در چهار دقیقه به شکلی تیتروار برای مخاطبان نسل جوان به نمایش بگذارند و زمینه آشنایی هر چه بیشتر، با این بزرگ مرد تاریخ ایران فراهم آورند.  

تصویرسازی کتاب کودک طبق فرهنگ ملل دیگر هنری است که در توان هر تصویرگری نیست. بیان تصویری آداب و رسوم و سبک زندگی مربوط به کشور های دیگر، اطلاعات جامع هنرمند و نیز تجربه و مهارت او را نیازمند است.
مهردخت امینی، تصویرگر ایرانی مقیم کشور انگلیس است. وی کتاب "خروس در آشپزخانه" را که مربوط به داستانی از فرهنگ آفریقایی است، به سفارش یک ناشر انگلیسی تصویرسازی کرده. با دیدن تصاویر این کتاب، بیننده نمی تواند تشخیص دهد که تصویرگر آن افریقایی نیست، چرا که هنرمند به خوبی توانسته با فرم ها و رنگ ها، فضایی متناسب با اصالت آفریقایی داستان پدید آورد.
کتاب "خروس در آشپزخانه" جایزه ی بهترین کتاب کودک آفریقا را از این دوره ی جشنواره ی کتاب کودک آفریقا از آن خود کرده است. این جشنواره از سال نود و دو شروع به برگزاری کرده و هدف از آن، شناسایی نویسندگان و آثار برتر مربوط به آفریقا و درک مسائل مربوط به جوامع آفریقایی عنوان شده.

فضای ورودی ایستگاههای مترو، یکی از مکان های پر رفت و آمد شهری در جهان امروز به شمار می آیند. این فضاها به عنوان نماد بیرونی شبکه حمل و نقل ریلی مترو، باید دارای ویژگی هایی باشد که با وجود نداشتن حجم شاخص، در جریان فضاهای مختلفی که در آن محل وجود دارد، توسط همه مسافران قابل شناسایی باشد. در میان این ویژگی ها ضوابط و استانداردهایی وجود دارد که باید ار نظر ابعاد و اندازه، رنگ (درغالب ایستگاه های متروی تهران از رنگ خاکستری و زرد استفاده شده)، مکان یابی ورودی ایستگاه مترو از نظر دسترسی به پارکینگ عمومی، پایانه های حمل و نقل مسافر و سایر فضاهای خدماتی، چگونگی قرارگیری ورودی و تقسیم فضاها در ایستگاه و ... از اهمیت بیشتری برخوردارند.

حال با توجه به این ضوابط و معیارها به بررسی ورودی ایستگاه متروی تجریش می پردازیم. در ساخت ورودی این ایستگاه غالب ضوابط اشاره شده رعایت شده اما چند نکته درباره آن قابل ذکر است؛ اولا به دلیل قرارگیری حجم بیرونی آن در شیب خیایان، دید کافی در همه جهات برای مسافران برای پیداکردن ورودی، وجود ندارد همچنین ورودی در مکانی قرار گرفته که اطراف آن مغازه های میوه فروشی زیادی وجود دارد و هنگامیکه از ایستگاه بیرون میاییم با فضای بسیار شلوغ و تا حدی بی نظمی همچون میدان میوه و تره بار، مواجهه میشویم و نکته قابل تامل دیگر این است که طراح در حجم شکستگی هایی ایجاد کرده که باعث شده به فضای خواب و محلی برای سیگار کشیدن افرد نامناسب، تبدیل شود. در مجموع علیرغم طراحی داخلی خوب و گشایش فضایی که داخل این ایستگاه داریم، مکان آن در جای نامناسبی قرار گرفته، چون هنگامی که که از فضای گسترده، آرام و تمیز داخل ایستگاه، بیرون میاییم با مکانی پرهرج و مرج، بی نظم و نامناسب از لحاظ بصری مواجه می شویم که متناسب با ایستگاه مترو نیست!

ترکیبات زیبای آجر و کاشی، صحنه های بدیعی را در معماری ما به یادگار گذاشته است. این ترکیبات از ویژگی هایی برخوردار است که انسان را به فکر جای خالی آن در معماری امروز فرو می برد.  

سردر خانقاه شیخ عبدالصمد نظنز مزین به نمونه ای زیبا از این هنر است. در این سردر می توان هنر استادکاران را در استفاده از فنون کاشی معقلی، آجر مهری و کاشی نگین مشاهده کرد. کاشی معقلی که به کاشی درهم نیز معروف است از کنار هم قرار گرفتن قطعات کاشی و آجر با اشکال مربع و مستطیل پدید می آید. آجرهای مهری نیز  آجرهایی هستند که نقوش برجسته یا فرورفته روی آن ها ایجاد شده است. گاهی این آجرها در حین کار در حالت نیمه خشک برش داده می شوند و بعد برای استفادۀ نهایی به کوره می روند. کاشی نگین نیز با قرار دادن تکه های کوچک کاشی در میان آجرها ساخته می شود. 

در تزیینات این بنا کاشی معقلی، هم در کتیبه ها و هم در نقوش تزیینی به کار رفته و در رنگ های فیروزه ای و لاجوردی قابل مشاهده است. در کنار تزیینات کاشی معقلی، قاب هایی از نقوش برجستۀ آجرهای مهری تعبیه شده که با ایجاد زمینۀ خاکی رنگ، جلوۀ بیشتری به کاشی ها می بخشد. ترکیب آجرهای مهری و کاشی های نگین نیز به دلیل تنوع هندسی نقوش و جلوۀ خاص رنگ هایشان کیفیتی پیدا کرده اند که در بستر خاکی رنگ آجرها به خوبی می درخشد.