نشریه خط

(A Design Award) یکی از معتبرترین مسابقات طراحی و دیزاین در سطح جهان است، که هر ساله با هدف ایجاد یک فضای عادلانه، اخلاقی و رقابتی، برای شرکت‌ها، طراحان و نوآوران، در تمام زمینه‌های طراحی برگزار می‌گردد. این مسابقه شامل نود و نه بخش مجزا است که هر یک توسط اساتید مجرب و متخصصان مربوطه، مورد ارزیابی و داوری قرار می‌گیرد. بخش طراحی برای سالمندان و ناتوانان، یکی از این نود و نه بخش است، که در سال ۲۰۱۶ مهدی صالح و زهرا صامعی با طرح «پنگوئن» موفق به کسب جایزه آن گردیدند. 

مهدی صالح و زهرا صامعی با هدف شناسایی مشکلات اصلی سالمندان، دو ماه را در یکی از آسایشگاه‌ کهریزک سپری کردند و طی این زمان به نقش مسمتر و حیاتی مراقبان در ارتباط با سالمندان پی‌بردند. اما مراقبان همیشه و همه جا نمی‌توانند باشند و این مشکل به خصوص در زمانی که سالمندان قصد بلند شدن از تخت و راه رفتن را دارند، جدی‌تر می‌گردد. در این میان سالمندان مبتلا به آلزامیر و کسانی که با مشکل راه رفتن در خواب مواجه‌اند، به شکلی جدی‌تری در معرض آسیب‌های احتمالی قرار دارند. از همین رو مهدی صالح و زهرا صامعی با مَد نظر قرار دادن این مشکل به دنبال راهی کاربردی برای رفع این مشکل برآمدند.

«پنگوئن» یک سیستم روشنایی هوشمند است که به منظور ارتباط مستمر میان مراقب و سالمند طراحی شده است. به طوریکه پس از افتادن سالمند از تخت یا ترک کردن اتاق، سنسور هوشمند طراحی شده بر پایه وای فای از طریق یک دستبند ارتعاشی، مراقب را مطلع می‌سازد و نور ملایم دستگاه به منظور اعلان وضعیت، اتاق را روشن می‌کند. از آن‌جا که در طراحی ظاهر این سیستم روشنایی، از فرم بدن پنگوئن الهام گرفته شده نام «پنگوئن» برای آن انتخاب گردیده است. «پنگوئن» دارای یک طراحی کاربرپسند و مقرون به صرفه با ثبات بالا و ساختاری دلپذیر است که با استفاده از مواد طبیعی ساخته شده و تولید صنعتی آن می‌تواند کمک موثری در جهت ارتقاء کیفیت مراقبت از سالمندان و افراد ناتوان باشد.

در ادامه درخشش جوانان ایرانی در مسابقات معتبر جهانی، امسال نیز محسن درویش دانشجوی رشته طراحی صنعتی دانشگاه هنر تهران با طراحی قفل دوچرخه Biclip موفق به کسب جایزه بخشِ طراحی ایده از مسابقه  A Design Award  گردید. 

سال‌های سال از گیره‌های کوچک فلزی به منظور اتصال موقتی برگه‌های کاغذ به یکدیگر استفاده می‌شد؛ محسن درویش نیز با استفاده از همان مفهوم به سراغ طراحی Biclip رفته است. درواقع «بی‌کلیپ» یک گیره کاغذ بزرگ با یک مکانیزم پیشرفته است، که درویش در طراحی آن با انتخاب فرم گیره کاغذ، بُعد احساسی را نیز به محصول خود افزوده و از این حس مشترک به شکلی خلاقانه و کاربردی استفاده نموده است. 

«بی‌کلیپ» با شناسایی نقاط ضعف قفل‌های رایج، به گونه‌ای طراحی شده که نه تنها بستن آن زمان زیادی نمی‌طلبد، بلکه از امنیت کامل‌تری نیز برخودار است. در اصل «بی‌کلیپ» نوعی قفلِ ضدسرقت تمام فلزی است که بر روی چرخ و بدنه دوچرخه قفل شده و احتمال موفقیت سارق را به صفر می‌رساند.

طراحی با الهام از طبیعت، شاخه‌های متعددی دارد که یکی از آن‌ها، طراحی فرمی بر اساس مدل‌های طبیعی است. نه فقط فرم‌هایی که با چشم انسان دیده می‌شوند بلکه بسیاری از پدیده‌هایی که امروز انسان با کمک فنّاوری، قادر به دیدن آن‌ها شده است.
نازنین اکبریان دهاقانی و فاطمه صفی خانی، فارغ‌التحصیل مقطع کارشناسی طراحی صنعتی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، با الهام از زیبایی فرمها در طبیعت، موفق به کسب جایزه Golden A Design Award 2015-2016 در بخش Jewelry, Eyewear and Watch Design شده‌اند.
ایده اولیه آویز Splash از فرمهای سیال در طبیعت مانند مذاب آتش‌فشان‌ها یا حرکت مواج آب‌گرفته شده است. این پدیده‌ها به‌وسیله‌ی عکس‌های فریز شات فریم به فریم می‌شوند. طراحان این محصول، با بهره‌گیری از این عکس‌ها و با توجه به حس دلپذیر بودن برخورد سنگ و حرکت ناشی از آن بر روی سطح آب برای مخاطب، طراحی یک قطعه زیورآلات رو شروع کردند. در محصول نهایی فرم سیال آب به‌عنوان عنصر اصلی این اثر و مروارید سیاه مرکزی تمثالی از برخورد قطعه‌سنگ با آب است.
طراحان این آویز در مورد مراحل و روند پروژه به تحریریه خط توضیحاتی دادند:
«درواقع هدف اصلی پروژه، مسابقه‌ی Adesign Award بود و طبق تجربه‌های متعدد ما در شرکت در مسابقه‌های متفاوت این واقعیت رو متوجه شدیم که هر مسابقه اهداف خاصی رو دنبال می‌کند و توجه به آن معیارها می‌تواند در موفقیت طرح اصل مهم باشد. روند کار این پروژه هم مانند هر پروژه‌ی استاندارد دیگری با تحقیقات اولیه شروع شد و بعد از جلسات طوفان فکری و دستیابی به کانسپت اصلی، مراحل طراحی جزییات و بعد نهایی کردن اسکچ نهایی، مدل‌سازی و ارائه نهایی انجام شد. با توجه به طرح‌های محافظه‌کارانه‌ای که هرسال در مسابقه شرکت داده می‌شوند، نقطه قوت کار ما منبع الهام مشخص و خوشایند فرم‌های طبیعی برای مخاطب و درعین‌حال مدرن بودن کلی گردنبند Splash هست. ما به فکر تولید انبوه نیز هستیم و با توجه به روش‌های تولیدی که با استفاده از پرینترهای سه‌بعدی و سپس ریخته‌گری برای کار در نظر گرفته شد کاملاً قابلیت تولید با روش‌های مرسوم در ایران رو دارد؛ اما متأسفانه تولیدکنندگان ایرانی با توجه به اینکه بازار ایران قابلیت ریسک و پذیرش طراحی های نو را ندارد خیلی محافظه‌کارانه نگاه می‌کنند. باوجود همه این مسائل حتماً کارمان رو تولید می‌کنیم و امیدواریم که بتوانیم به‌عنوان طراح در ارتقای سلیقه عمومی نقش داشته باشیم.»

دلیل عدم استقبال صنعت از طرح‌های خلاق دانشجویان و دانش‌آموختگان طراحی صنعتی چیست؟طرح‌هایی که می‌تواند برطرف‌کننده‌ی نیازها و مشکلات داخلی باشد و نه‌تنها کشور را از واردات بسیاری از محصولات بی‌نیاز کند بلکه زمینه را برای صادر کردن محصولات جدید ایرانی فراهم کند.
 چندسالی است، طراحان ایرانی  که در دانشگاه‌های داخل کشور تحصیل‌ کرده‌اند، در مسابقات بین الملی می‌درخشند و طرح‌هایشان در میان رقیبانی از کشورهای مختلف، بهترین می‌شود ولی تعداد بسیار اندکی از این طرح‌های برگزیده‌شده، در داخل به تولید می‌رسند.
یکی از این طرح‌ها، طرحی ساده ولی بسیار کاربردی برای تخت بیمارستان است که در سال ۲۰۱۱ در مسابقات جهانی رد دات برنده شد. طراح آن سید یونس دانشور  است که دانش‌آموخته‌ی دانشگاه هنر تبریز و دانشکده‌ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. این تغییر ساده ولی هوشمندانه در اهرم تنظیم حالت تخت‌های بیمارستان باعث راحتی بیشتر بیمار و سهولت استفاده برای کارکنان می‌شود.
کنترل‌کننده تخت‌های آی سی یو/سی‌سی‌یو با ظاهری همانند شرایط بیمار بر روی تخت، برای بهبود و تسریع تنظیم تخت توسط پرستار طراحی‌شده است. تخت‌های بیمارستان بنا به شرایط بیمار، نیاز دارد در حالت‌های مختلفی قرار بگیرد. علاوه بر آن حالت‌هایی هم برای شرایط اورژانس وجود دارد که تخت باید در کمترین زمان ممکن به آن حالت تنظیم شود. برای تنظیم حالت‌های مختلف تخت، کلیدهای متفاوتی برای هر قسمت در نظر گرفته‌شده است که تسلط به آن‌ها نیاز به آموزش و تمرین دارد و در شرایط بحرانی که تخت باید به حالت خاصی تنظیم شود، تعدد کلیدهای مشابه می‌تواند برای پرستار ایجاد سردرگمی کند. این کانسپ با یکپارچه کردن کلیدها در یک یونیت، با ظاهری همانند شرایط بیمار روی تخت، تنظیم تخت را برای پرستار بهبود داده و تسریع می‌کند. همچنین باعث بالا رفتن دقت پرستار و پایین آمدن درصد اشتباه آن هنگام انجام این عمل می‌شود. طرح‌هایی از این دست که می‌توانند بسیار کاربردی باشند و نیاز به فناوری و یا متریال خاصی برای تولید ندارند، می‌تواند به‌سرعت تولید و عرضه گردد.
 آیا زمان آن فرانرسیده است که توجه بیشتری به دانش‌آموختگان این رشته بخصوص در حوزه صنعت شود تا برای ساخت طرح‌هایشان مجبور به فروش آن‌ها به شرکت‌های خارجی نشوند؟

طرح آویز دلبند که موفق به کسب جایزه A Design Award 2014-2015 در بخش Jewelry, Eyewear and Watch Design شده است، نماد قلب حمایتگر مادری است که درون خود باردار قلبی کوچک است. این آویز برای هدیه به مادر و فرزند طراحی‌شده است و از یک قلب کوچک با یاقوت صورتی و یک قلب بزرگ مارپیچ که قلب کوچک را در خود گرفته، تشکیل‌شده است. این گردنبند از جنس طلا ساخته‌شده و قابلیت جدا شدن دو قسمت طراحی‌شده و استفاده به‌صورت مجزا برای مادر و فرزندش را دارد. طراح این اثر خانم زهره پهلوان، فارغ‌التحصیل رشته‌ی طراحی صنعتی از دانشگاه هنر است و تاکنون محصولات متفاوت و جذابی را طراحی کرده‌.

شبنم یزدان پناه دانش آموخته ی طراحی صنعتی از دانشگاه هنر اصفهان، با طراحی کاملاً مینیمال و حذف دکمه‌ها در ساعت «روترون»، محصولی جذاب و متفاوت خلق کرده. در طراحی این ساعت، از سبک حاکم بر فیلم سینمایی علمی تخیلی «Tron Legacy» محصول سال ۲۰۱۰ الهام گرفته‌شده. به گفته‌ی طراح، فرم‌های دیسک مانند، افکت‌های نوری، فرم‌های مینیمال، نورهای آبی‌رنگ و مواد براق و یک دست از ویژگی‌های سبکی Tron است که در طراحی این ساعت لحاظ شده است. در این ساعت که با رویکرد آینده‌گرا طراحی‌شده، سعی بر این بوده که میان محصول و کاربر از طریق کارکرد و شیوه‌ای متفاوت دسترسی به اطلاعات، تعاملی متفاوت خلق شود. با چرخاندن دیسک بالایی اطلاعاتی مانند، ساعت و تاریخ، تنظیم زنگ ساعت و ضبط و پخش صدا، بر روی صفحه‌ی ساعت تابیده می‌شود. این ساعت موفق به کسب جایزه A Design Award 2014-2015 در بخش Jewelry, Eyewear and Watch Design شده است.