نشریه خط

کتاب "و آفتاب هدایت" از مجموعۀ اختران، نوشتۀ جواد محقق و روایتگر برخی از کرامات امام هادی (ع) است. متنی که بواسطۀ "فریدالدین ملایی" برای گروه سنی "د" و "ه" تصویرگری شده است. تصاویر این کتاب مانند سایر کتاب های این مجموعه، حال و هوای قدیمی و بویژه چاپ سنگی دارد، که با توجه به وجه تاریخی داستان ها مناسب به نظر می رسد. طرح ها به همین دلیل ساده و تقریبا فاقد تنوع رنگی اند. و غالبا بر زمینه ای به رنگ بژ با خطوط و گاه سطوحی سیاه و البته با بافتهایی ترسیم شده اند؛ در برخی قسمت ها نیز از رنگ سفید برای تاکیدهای فرمی و معنایی استفاده شده است. علیرغم نبود تنوع رنگ، ترکیب ها کم و بیش متنوع و مناسبند. تقسیم بندی های هندسی و جدول کشی های آثار قدیم در این آثار نقش ویژه ای دارند.
از نقاط قوت این مجموعه تصاویر، توجه به حرمت و قداست امام معصوم است، که تصویرگر بواسطۀ تمهیداتی بصری آن را مورد توجه قرار داده است. به عنوان مثال، در هیچکدام از تصاویر این کتاب، چهرۀ امام تصویر نشده و گرد سر ایشان بنا به شیوه ای که از گذشته متداول بوده هاله ای نورانی که در اینجا غالبا با رنگ سفید نیز موکد شده ترسیم شده است. همچنین گاه که در مجلسی امام (ع) در کنار شاه تصویر شده اند، پس زمینۀ سفید ایشان در کنار زمینۀ سیاه شاه، قداست ایشان را مورد تاکید قرار داده است.
نکته قابل توجه دیگر در این مجموعه، تصویر شیرهاست که اگرچه در چند ماجرا به آن ها اشاره شده اما تصاویرشان بیشتر به بازی های تصویری با فرم شیر و بی ارتباط با متن می نماید. به عنوان مثال نقش بال دار شیر که بارها هم بر آن تاکید شده –به نحوی که انگار محوریت کتاب با آن هاست و نه وجود نازنین امام (ع)-، نسبتی با بطن ماجراهای کتاب ندارد. همچنین در یکی از تصاویر، شیرهای آمیخته به نقوش طلسم و سحر و جادو، در حالی که حیات یافتن آن ها در ماجرای نقل شده در کتاب، نه از این راه ها، بلکه به امر امامت تحقق یافته بود، نشان از نگاهی سطحی به ماجراست.

دیوارنگاره های شهری مانند گالری های غول پیکری هستند که به واسطه ابعاد و وسعتشان در هر حال دیده خواهند شد. به همین دلیل است که این آثار در چهره نهایی یک شهر و حتی مسائل فرهنگی آن اثرگذارند. سازمان زیباسازی شهر تهران به واسطه همین تاثیرات، دوسالانه ای ترتیب داده تا به ارتقای هر چه بیشتر هنر دیوارنگاری کمک کند. این دوسالانه با عنوان دوسالانه ملی دیوارنگاری شهری، امسال برای سومین بار برگزار شد؛ دوسالانه ای که این بار با نام و شعار شاهدان شهر پا به عرصه گذاشت. علت این نام گذاری را می توان در هدف عمده سومین دوسالانه که نوسازی، ساماندهی و بازطراحی آثار هنری با موضوع شهدا و فرهنگ ایثار و شهادت است، جستجو کرد. 

فراخوان از سه بخش اصلی، پیشنهادی و مروری بر آثار تشکیل شده بود که نهایتا پس از داوری هیئت داوران در موسسه فرهنگی هنری صبا به نمایش گذاشته شد. در مجموع داوران کیفیت آثار ارسال شده را مناسب ارزیابی کرده و معتقدند این آثار توانایی تغییر چهره شهر را دارند؛ هرچند به نظر می رسد آثار ارائه شده در قیاس با گذشته از ارائه مفهوم فاصله گرفته و اغلب تزئینی به نظر می رسند. ایراد عمده دیگری که در آثار ملاحظه می شوند و داوران نیز به آن اذعان داشته اند، غلبه نگاه گرافیکی بر نگاه نقاشانه است که در واقع یک خطر جدی برای هنر دیوارنگاری محسوب می شود؛ این ایراد نشان از ضعف نگاه جدی واساسی به این هنر است که البته حضور چنین دوسالانه هایی دراصلاح این نقیصه بسیار موثر خواهند بود.

نمایشگاه آثار برگزیده تا پانزدهم اسفند ماه سال جاری در نگارخانه صبا برپاست.

"بال" اشاره به پرواز، و نماد عالمی غیرمادی است که از دیرباز در ساحت های مختلف جغرافیایی، گاه بر تن حیوانات، گاه انسان ها و نیز بر پیکر موجودات خیالی نیمه انسان- نیمه حیوان ترسیم شده است. ریشه تصویر نمودن "انسان بالدار" ظاهرا به ایران و بین النهرین میرسد و بعدها به مصر و یونان و روم و سپس سرزمین های اروپایی راه یافته است. این نقش در دوران باستان، گاه نماد فرشته و نیروهای خیر و گاه نیز نماد دیو و اهریمن بوده و گاهی نیز به روح متوفی اشاره داشته است.
در ایران پس از اسلام نیز به علت شباهت تعاریف فرشتگان در این دین با تصویر انسان بالدار سابق، این تصویر ابقا شد و به لحاظ صوری و تنوع گونه های مختلفش، روند تکاملی پیمود. نقاش با استفاده از اشاراتی که در قرآن و احادیث به بالدار بودن فرشتگان (که وجهی مثالی دارد) شده و بهره گیری از سنت تصویرگری موجودات غیرمادی و فرشتگان (ترسیم به صورت انسان بالدار)، در نگاره های دوره اسلامی نیز فرشتگان را بدین گونه به تصویر کشیده است.
امروزه نیز در آثار هنری متعددی با همان تصویر متداول فرشته، یعنی انسان بالدار مواجهیم؛ با این تفاوت که این تصویر در این عصر، بر خلاف دوران باستان تنها وجه مثبت و خیر دارد، اما در عین حال مانند نگارگری ها نیز لزوما و همیشه تصویر فرشتگان الهی، نظیر حضرت جبرئیل یا میکائیل یا سایر ملائک نیست (اگرچه در مواردی نیز در این معنا به کار می رود)؛ بلکه غالبا در آثاری با محوریت انسان، به ساحت معنوی و ملکوتی او اشاره می کند و از این رو توسعه معنایی یافته است.

نقاش می تواند نقاشی کند بدون آن که ملزم به نمایش دادن یک پیام یا به تصویر کشیدن موضوعی خاص باشد. شاید این عمده تفاوت میان نقاشی و گرافیک و تصویرسازی است. اثر گرافیست در تعامل با مخاطب تعریف می شود و باید پیامی را به مخاطب منتقل کند، خواه تبلیغاتی، خواه فرهنگی؛ تصویر ساز هم ملزم به روایت یک داستان در غالب تصاویر است، اما نقاش این الزامات را ندارد.

در واقع نقاش می تواند از مفاهیم و موضوعات رئالیستی(واقعی) برداشتی انتزاعی داشته باشد و مفهوم را ساده شده و تنها با رنگ و فرم به تصویر بکشد؛ کاری که مرتضی اسدی در آخرین نمایشگاهش با عنوان "من و پاییز" استادانه انجام داده. 

نقاشی های وی علارغم وحدت موضوعی بسیار متفاوت اند. در برخی از آثار رنگ ها و نقش ها پاییزی است ولی در بعضی دیگر نه. رنگ های گرم پاییزی، مربع های آبی کاربنی و رنگ های گرم در مرکز آن و... تصویری است که نقاش از پاییزِ اطرافش برای مخاطب به تصویر می کشد. آثار اسدی از منظر به کار بردن رنگ و ترکیب بندی عناصر، استادانه و زیباست

در بخشی از معرفی نامه ی این نمایشگاه می خوانیم: "من چیزی به جز پاییز در پیرامون خود نیافتم. پاییزی که باید آن را چون جان شیرین دوست داشت و در انتظار زمستانی سخت و در انتظار بهاری دیگر ماند."

مرتضی اسدی لیسانس نقاشی اش را از دانشگاه تهران دریافت کرد و فوق لیسانس را در همین دانشگاه، در رشته تصویرسازی ادامه داد. وی دارای دکترای پژوهش هنر از دانشگاه شاهد و نیز دکترای تاریخ هنر از دانشگاه سوربن پاریس است. در کارنامه ی اسدی علاوه بر تدریس در دانشگاه های مختلف هنر و عضویت در هیئت علمی دانشگاه شاهد، برگزاری ده ها نمایشگاه فردی و گروهی نیز دیده می شود

رضا دالوند هنرمندی اندیمشکی است که در سال 1368 متولد شده است. اوازجمله تصویرگران جوانی است که نامش در میان برگزیدگان بسیاری از جشنواره های داخلی و خارجی به گوش می رسد. به همین دلیل هم تنها منبعی که برای یافتن آثارش در دسترس است سایت جشنواره ها است. 

با این وجود از همین آثار پراکنده نیز می توان به توانمندی این تصویرساز پی برد. مجموعه ای که در ادامه آمده است جزء ده برگزیده اول جشنواره کو اوکراین بوده و برگرفته از گلستان سعدی است .

آنچه این مجموعه از آثار او را شاخص می کند بهره برداری از الگوی نگارگری های ایرانی می باشد. او توانسته است ضمن به کاربردن سبک و سیاق نگاره های ایرانی در ترسیم فضا و شخصیت ها، با افزودن تکنیک شخصی خود ترکیبی جدید و مناسب را فراهم کند. در واقع دالوند با به کار گیری ویژگی های چون پرسپکتیو مقامی، استفاده از نقوش کهن و پوشش های قدیمی در ترکیب رنگ های سرد و خنثی، اثری درخور و متناسب با گلستان سعدی پدید آورده است.