نشریه خط

همیشه قدیمی بودن عیب نیست بلکه گاهی چیزهای قدیمی با ارزش‌تر از نمونه‌های جدیدشان هستند. معماری هم از این قضیه مستثنا نیست و می‌توان با فرهنگ سازی و تعریف کاربری‌های جدید، سرمایه‌های بخش خصوصی را برای حفظ و بازسازی بناهای تاریخی جذب کرد.
 شبیه این اقدام برای خانۀ تاریخی ننه کوکب، که به اسم خانه نوریان زواره نیز شناخته می‌شود، اتفاق افتاده است. این خانه با الگوی سنتی چهار صفه در منطقه «پای قلعۀ سنگ بست» قرار دارد که از قدیمی‌ترین قسمت‌های شهر زواره است. معماری این بنا از الگوی چهار صفه‌ تبعیت می‌کند که آن را برآمده از اعتقادات مردم زواره می‌دانند و چاره اندیشی‌هایی که برای مهار گرمای طاقت فرسا در آن وجود دارد، در خور توجه است. برای اینکه بتوانید شکل کلی این خانه را تصور کنید، دو شبه استوانه‌ی عمود بر هم را در نظر بگیرید که در محل تقاطع آنها برآمدگی‌ای به شکل نیم گنبد قرار گرفته است که به هوای آزاد راه دارد. استوانه‌ها نیز از سه جهت بسته هستند و از یک جهت به سمت حیاط باز می‌شوند. اما این خانه، زیرزمین، بادگیر و اتاق‌هایی دارد که این اتاق‌ها در هر چهار کنج بین استوانه‌ها و در دو طبقه قرار گرفته‌اند. هوایی که از بادگیرها و حیاط وارد چهارصفه می‌شود، به دلیل ارتفاع زیاد مرکز چهار صفه، هوای گرم را از قسمت نیم گنبدی مرکز خارج می‌کند و به خنک شدن فضای داخل منجر می‌شود. جالب است بدانید که چهارصفه به عنوان فضایی عمومی نقشی شبیه حیاط را داشته و مردم در ساعت‌های گرم روز، آن را آب و جارو می کردند و در هوای خنک آن می‌خوابیدند.
حدود سه سال است که این خانه برای کاربری موزه و مهمان سرا بازسازی شده و امکان اقامت مسافران در آن فراهم است. مالک جدید این خانه یعنی آقای صادقی فرد به کمک دو تن از استادکاران قدیمی زواره این خانه را بازسازی کرده که در مرمت انجام شده از روش‌های سنتی با مصالح جدیدی چون سیمان استفاده شده است؛ اما به نقل از مالک جدید خانه، شکل فضایی خانه با تغییرات اندکی، حفظ شده است. البته در این اقدام جای نظارت‌های میراث فرهنگی خالی بوده، و برای نظارت بر اصول مرمتی مرتبط با بناهای تاریخی اقدامی صورت نگرفته است.