نشریه خط

درحالیکه ما امروز در قالب الگوهایی تکراری و دست بسته مساجدمان را طراحی می‌کنیم، در گذشته الگوهای متنوعی در معماری مساجد وجود داشته‌اند. مسجد خسرو اردستان یکی از این مساجد است که در نگاه اول اصلا شبیه مسجد به نظر نمی‌آید.
این مسجد در سه طبقه ساخته شده است. طبقه اول شبستان سرپوشیده است که در روی آن حیاط و بنایی با الگوی چهار صفه قرار دارد. الگوی چهار صفه الگوی رایج در این منطقه است، اما اینگونه تلفیق آن با فضای بازی به شکل حیاط و کاربردش برای مسجد کمتر دیده می‌شود. از آنجا که پیامبر اکرم همواره بر سرباز بودن مسجد تاکید داشتند و آن را محلی برای انجام فعالیت‌های اجتماعی می دانستند، این الگو توانسته تا حدودی به این معیارها نزدیک شود. هم حیاط این امکان را فراهم کرده و هم در زیر طاق مسجد فضایی با محصوریت کم وجود دارد که برای نماز جماعت قابل استفاده است و می‌توان برای دورهم‌نشینی و سایر اتفاقات دیگر از آن استفاده کرد. همچنین تقسیم صفه‌ها به دو طبقه بطوریکه می‌توان گرد آنها حرکت کرد و همزمان به اطراف دید داشت، فضایی را برای نشستن و حضور داشتن در سایر فضا‌ها فراهم می کند. اتفاقی که مشابه آن را می‌توان با حضور در طبقۀ دوم رواق حسینیه‌ها تجربه کرد. حضور مردم در مسجد برای فعالیت‌های اجتماعی، با تبدیل شدن آن به محیطی عمومی و در دسترس امکان پذیر است و دیوارهای کوتاه حیاط و فضاهای گشودۀ این مسجد، همچون آغوشی گشوده به روی مردم است که آنها را به حضور در خود دعوت می‌کند.