نشریه خط

در روزهای پر تب و تاب سی و سومین جشنواره بین المللی فیلم فجر، همه چشم ها خیره به ستاره ها بود و کمتر کسی حواسش به  آن سوی جشنواره بود. مستند سینمایی یکی از بخش های نجیب سینمای ایران است که اغلب اوقات در سایه ی سینمای داستانی از نظرها مغفول می ماند. در جشنواره امسال هم ۱۱ اثر برگزیده به بخش مسابقه «سینما حقیقت» راه یافتند و فارغ از هیاهوی به پا شده در حوالی کاخ جشنواره، بی سر و صدا اکران شدند. اما دست اندرکاران ساخت برخی از این آثار مستند با طراحی پوسترهایی هنرمندانه و جذاب توانستند چشم های زیادی را به خود جلب کنند و حس کنجکاوی بینندگان را قلقلک دهند تا به تماشای فیلم بنشینند، و این گام مهمی است برای دیده شدن سینمای مستند در ایران.
یک جمله کلیدی یا یک تصویر خاص یا نوستالژیک می تواند از راه های موثر برای رسیدن به یک پوستر جذاب باشند. به طور مثال در پوستر مستند «من می خوام شاه بشم» عنوان فیلم و نقاشی دستکاری شده ای از فتحعلی شاه، که در اینجا با عکس شخصیت اصلی داستان و کروات و دسته گل و عصای شاهی که انتهای آن به یک بیل ختم شده، نوستالژیک و البته جذاب هستند. در انتخاب عنوان فیلم هوشمندانه از واژه شاه استفاده شده است و ذهن را مستقیما به دهه پنجاه ارجاع می دهد اما در پوستر با تصویری متعلق به دوره قاجار رو به رو هستیم و همین امر باعث ایجاد علامت سوالهای مختف و پیچیده در ذهن مخاطب شده که اورا به دیدن اثر ترغیب می کند و به همین سادگی رابطه میان پوستر و تبلیغات یک اثر با دیده شدن آن آشکار می گردد.

«تاریخ تولد پوستر به عنوان یکی از شاخه های هنر گرافیک، به حدود سال ۱۸۷۰ میلادی باز می گردد. این هنر را باید گونه و شاخه ای از هنر گرافیک دانست که در حدود صد سال خود را به عنوان فرم هنری مستقلی به جهانیان بازشناساند. در تعریف فرم هنری می بایست این مطلب را در نظر داشت که در حوزه ی زیبایی شناسی یا فلسفه ی زیبایی، زمانی می توان یک تکنیک یا فن را به عنوان یک فرم هنری معرفی کرد که دارای سه شاخصه ی مهم باشد:
 نخست آن که دارای ابزار و تجهیزات مخصوص به خود باشد. دیگر آن که شیوه های اجرایی مختص به خود را داشته باشد تا آن را از سایر هنرها مجزا نماید. و دست آخر این که این تکنیک دارای ویژگی های بیانی خاص خود نیز بوده و با دیگر هنرها تطابق و همانندی کامل نداشته باشد. این سه وجه ممیزه در هنر پوستر به طور کامل وجود دارد، بنابراین باید پوستر را به عنوان یک فرم هنری مستقل شناخت و با وجود وامداری از هنر گرافیک آن را فرزند مشروع و مستقل گرافیک دانست.
پوسترها به شیوه های گوناگونی همانند؛ اعلان های گرافیکی چاپی (تبلیغاتی/ سیاسی/ مناسبتی)، پوسترهای طرح دستی، بیل بورد و گونه های مختلف دیگر طراحی می شوند. با اختراع لیتوگرافی رنگی و ابداع تکنیک های نوین طراحی و چاپ پوستر، نقاشانی چون تولوز لوترک و موخا و همچنین طراحان صحنه های تئاتر به سمت آن تمایل پیدا کرده و شروع به هنر آزمایی نمودند.»

مدت ها است که از دیدن یک پوستر مناسب و قوی برای اغلب رویداد های فرهنگی و هنری کشور دل کنده ایم. به ویژه امسال که هر دم از این باغ بی تدبیری، پوستر جدیدی بر می خیزد. نمونه اش هم جشنواره فجر و حاشیه های فراوان پوسترهای طراحی شده برای هر بخش آن. اما غرض نگارنده این بار پوستری است که برای سیزدهمین دوسالانه عکاسی طراحی شده است. نام طراح را نپرسید چرا که راه را برای گلایه و شکوه خواهد بست. پوستری که حقیقتا ذهن انسان را از علامت سوال های بی جواب پر می کند.

ایده اصلی پیدایش این پوستر قابل تشخیص نیست و اولین چیزی که دیده می شود عددهای دوازده و یک است که به خرافه ترین صورت ممکن سیزدهمین بودن این دوسالانه را یادآور می شود. نکته قابل تامل دیگر این پوستر نداشتن عنوان مشخص به فارسی است. در واقع در بالای پوستر که به رسم معمول انتظار حضور عنوان اصلی را داریم، با جمله طویلی روبه رو می شویم که عملا باید در کنار عنوان اصلی پوستر قرار گیرد. طراح نیز برای رفع این نقیصه عنوان سیزدهمین دوسالانه عکس ایران را با حروف لاتین در سمت چپ پوستر گنجانده است ! 

اجرای پوستر و عناصر به کار رفته هیچ کدام راضی کننده نیستند. اشکال مثلثی موجود در ترکیب پوستر که با تصاویر آیینه کاری های ایرانی همراه شده بدون مفهوم به نظر می رسند و دردی را دوا نمی کنند. تصویر چشم و علامت موجود در تصویریاب یا ویزور دوربین تنها المان هایی هستند که موضوع اصلی پوستر را یاد آور می شوند که متاسفانه چندان خلاقانه و مناسب به نظر نمی رسند.

البته به احتمال بسیار زیاد مانند دیگر رویدادها این دوسالانه نیز برای خودش حاشیه های فراوانی داشته که باعث می شود تمام تقصیر را متوجه طراح آن ندانیم ؛ چرا که سابقه درخشان و احترامی که برای او قائل هستیم با پوستری که اکنون می بینیم در یک ظرف نمی گنجد.

امسال رونمایی از پوستر سی و سومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر حرف و حدیث های بسیاری را در پی داشت و سبب انتقاد بسیاری از هنرمندان عرصه تجسمی و تئاتر گردید. به طوریکه در پی موج شدید اعتراضات، اردشیر صالح پور، دبیر سی و سومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر، با احترام به پوستر یارتا یاران، فراخوان مجددی را برای طراحی پوستر این دوره از جشنواره تئاتر فجر اعلام کرد!

 استفاده از سمبل ها و نشانه های بومی و تاریخی از جمله طلسم ها، نقوش، نمادها و خطوط کهن ایرانی - اسلامی در طراحی گرافیک نقش مهمی دارد .به خصوص آنکه بسیاری از هنرمندان جوان و معاصر هویت خود را به عنوان یک طراح ایرانی دراحیای این نقوش جستجو می کنند. آثار گرافیکی ایمان راد نیز اینگونه هستند.

کاربرد معمولا دستی نقوش و نماد های ایرانی و بومی یکی از اصلی ترین مولفه های آثار اوست.خود او سفالینه های نیشابور را الهام بخش خود می داند. سفالینه هایی که در واقع نمایشی هستند از ترکیب  زیبای نقوش و حروف درکاربرد یک شیء. 

ایمان راد هنرمندی مشهدی  و متولد سال 1385 است .اودر تمام این سال ها موفقیت خود را بدون داشتن تحصیلات آکادمیک هنری و با اتکا به تجارب شخصی خود به دست آورده است .