نشریه خط

دنیای غرب همواره با حجاب به عنوان یکی از نمادهای بارز جهان اسلام مخالف بوده و هست. از این‌رو سال‌های متمادی است که بسیاری از کشورهای غربی با وضع قوانینی محدود کننده‌ به دنبال نمود کمتر حجاب در کشورهای متمدنشان هستند تا بدین صورت از رسوخ اعتقادات اسلامی به کشورهایشان جلوگیری کنند. در همین راستا در سال ۲۰۱۴، تونی ابوت نخست‌وزیر استرالیا، طی سخنرانی در پارلمان این کشور علیه پوشیدن پوشیه (برقع) در اماکن عمومی اظهار نظر کرد، و همین امر سبب شد تا فابیان مویر، عکاس استرالیایی، با آنچه که در نگاه او اسلام‌ستیزی و هراس از مهاجران بود، مقابله کند.

او با دوربین خود ۱۶۰۰ کیلومتر در استرالیا سفر کرد و از یک زن که برقع آبی (پوشش زنان افغانی) بر تن داشت در مقابل دیدنی‌ترین مناظر طبیعی استرالیا عکس گرفت. فابیان مویر با این کار به دنبال نشان دادن این نکته بود که برقع و محیط زیست استرالیا می‌توانند هر دو مکمل یک‌دیگر باشند. پس از آن مویر در بخش دوم پروژه خود، این بار زن برقع پوش را در فضاهای شهری قرار داد. تصویر اصلی این پروژه، نشانگر یک زن با برقع آبی بود که در یک فروشگاه مقابل بطری‌های شیر ایستاده است. به گفته مویر تضاد رنگ آبی لباس زن و رنگ سفید بطری‌های شیر، اشاره‌ای به تضاد و ناسازگاری فرهنگ‌های مختلف در جوامع امروزی است. 

گفتنی است مجموعه نخست فابیان مویر با موضوع حجاب زنان مهاجر «برقع آبی در کشور آفتاب سوخته» است و مجموعه دوم این پروژۀ عکاسی نیز «برقع مدنی» (شهری) نام دارد؛ در این آثار هنرمند سعی کرده تا حجاب را از منظری جدید به مخاطبان غربی خود نشان دهد، و تا حدی تصویر جعلی را که رسانه‌های غربی- صهیونیستی سال‌ها به عنوان زن مسلمان به مخاطبان خود ارائه داده‌اند را از بین ببرد.

اداره کل آموزش همگانی معاونت اجتماعی نیروی‌ انتظامی، با هدف حمایت فرهنگی از توسعۀ عفاف و حجاب، اقدام به برگزاری دومین جشنواره «چادرهای آسمانی» با شعار پوشش و نجابت در رشته‌های پوستر و تصویرسازی نموده است.

محورهای دومین جشنواره چادرهای آسمانی عبارتند از: ۱- پوشش و امنیت فردی و اجتماعی؛ ۲- پوشش و فطرت انسان؛ ۳- پوشش و نجابت در ادیان و اقوام مختلف؛ ۴- پوشش و حجاب درطول تاریخ؛ ۵- عفاف و حجاب در عرصه‌های اجتماعی؛ ۶- حجاب زن در نگاه مرد؛ ۷- پوشش و سلامت خانواده؛ ۸- پوشش و سلامت جامعه؛ ۹- نقش پوشش در سبک زندگی اسلامی؛ ۱۰- پوشش و ارزش؛ ۱۱- حقوق شهروندی و پوشش؛ ۱۲- عفاف و حجاب، تحکیم ارزش‌ها؛ ۱۳- عفاف و آرامش روانی و ۱۴- عفاف و پوشش، حفظ کرامت و منزلت زن. گفتنی است هیأت داوران این دوره از جشنواره متشکل از صدیقه شاهوردی شهرکی، مهدی محمدی (اهورا) و مسعود نجابتی است.

همچنین پیش‌تر مهلت ارسال آثار از طریق سایت جشنواره تا ۱۵ تیر ۱۳۹۶ اعلام گردیده بود، اما این زمان با توجه به تمایل هنرمندان تا 30 مرداد ماه ۱۳۹۶ تمدید گردید. شایان ذکر است که ارسال آثار برای جشنواره، پس از ثبت‌نام و صرفاً از طریق سایت جشنواره امکان‌پذیر است و متقاضیان می‌توانند ازطریق سایت www.hejab.police.ir یا شماره تماس۶۳۹۸۳۹۹۲ – ۰۲۱ اطلاعات مورد نیاز را برای شرکت در جشنواره مذکور کسب کنند.

دقیق نمی‌دانم اما فکر می‌کنم اگر ایرانی‌ها نبودند، اینستاگرام، تلگرام، لاین و این‌ها با افتِ شدید سهام رو به رو می‌شدند! دقیق هم مشخص نیست که چرا ما این میزان از فعالیت در شبکه‌های اجتماعی مجازی را در فضای واقعی اجتماع نمی‌بینیم؛ و باز هم مشخص نیست که چرا این میزان از نبوغ و خلاقیت در طنزپردازی، گاهی هجو و گاهی حشو، راه به سوی گره‌گشایی در اجتماع باز نمی‌کند؟!

اگرچه زمانی که ما برای گردش‌ و تولید مجازی می‌گذاریم بیش از قاعده است، اما گاهی به یک اهرم قدرت برای تغییر نامطلوب‌های جمعی نیز تبدیل می‌شود. نمونه‌اش همین لباس المپیک و لباس تیم ملی و مسائلِ روزِ خبرساز. کافی بود اولین تصویر از لباس منتشر شود تا به سرعت موتور فوتوشاپ‌ها به راه بیفتد. خاطره‌انگیزی پاک‌کن‌های آبی-نارنجی و سالاد شیرازی از اولین تشبیه‌هایی بود که برای لباس‌های المپیک پیدا شد. عده‌ی زیادی هم در این مدت کوتاه این لباس را به تن کردند، از امیرمهدی ژوله گرفته تا دیوید بکام!

با همه‌ی این اوصاف اگر خودمان را لحظه‌ای به جای طراح لباس‌ها قرار می‌دادیم، با تمام انتقادهایی که به آن وارد بود، می‌دیدیم که چه حملات تندی را باید تحمل کرد و چه فشار روانی‌ای بر طراح وارد می‌شود. می‌شد با برگزاری یک مسابقه‌ی ساده از همه‌ی این‌ها پیش‌گیری کرد. دیدیدم که بعد از زیاد شدن سر و صداها، خیلی از طراحان داخلی به صورت خودجوش طراحی کردند و آن‌ها را از رسانه‌های خودشان نمایش دادند. شاید اگر فراخوانی داده می‌شد، الان لباس آبی-نارنجیِ معروف، تنها یک گزینه‌ی رد شده بود که نیازی به این همه طنزپرداری هم نداشت...

کمپانی غربی می‌خواهد پول دربیاورد، کی، کجا و چه‌گونه بودن‌ش زیاد مهم نیست اگرچه که گاهی اهداف فرهنگی‌ش را در لفاف اقتصاد برآورده می‌کند. برند دولچه و گابانا یا همان D&G معروف این‌بار اولین مجموعه‌ی اسلامی‌اش را رونمایی کرده است. بازار ۲۶۰ میلیارد دلاری فعلی و ۴۸۰ میلیارد دلاری سال‌های آینده‌ی پوشاک در کشورهای مسلمان، هر شرکت و طراح و صاحب صنعتی را وسوسه می‌کند تا به انحاء مختلف این سرمایه‌ی بالقوه را در دست بگیرد. دولچه گابانا سعی کرده تا ذائقه‌ی پوشش زن مسلمان و به طور خاص عرب را بفهمد و رنگ،‌جنس و نحوه‌ی عمل‌کرد لباس‌ها را متناسب با آن طراحی کند. رنگ‌های مات و سنگین مثل سفید و سیاه و بژ در وهله‌ی اول به لباس‌ها ظاهری آشنا داده و نمی‌گذارد که این مشتری‌های غالبا ثروت‌مند به راحتی آن را پس بزنند. اما طراحان این کمپانی پرحاشیه ظاهرا خیلی هم فضای زنان را در کشورهای عربی نشناخته‌اند. طراحی لباس‌های نیمه شفاف به شکل توری هم‌راه با پوشش کامل سر و بالاتنه ترکیب عجیبی را به وجود آورده که با فیگورهای خاص مدل‌‌ها عجیب‌تر نیز شده‌اند!

استفاده از موتیف‌ها و تزئینات شرقی، دو رنگ متضاد تیره و روشن و ساختار یک‌پارچه‌ی این عباهای زنانه، آن‌ها را به عرف این محصولات نزدیک کرده است. این دومین مجموعه‌ای است که دولچه گابانا ویژه‌ی یکی از فرهنگ‌های شرقی طراحی می‌کند، کیمونوهای ژاپنی و اکنون عباهای عربی. اگرچه این لباس‌های پرکار و گران‌قیمت مشتری خاص خودش را در کشورهای عربی دارد و بعید است که در کشورمان به طور عام مورد استقبال قرار گیرد، اما این جدیت طراحان مُد نشان از هجوم قریب‌الوقوع اقتصادی-فرهنگی شرکت‌های غربی به بازار پوشاک مسلمانان دارد، همان‌طور که پنج شرکت معروف دیگر نیز وعده‌ی رونمایی در رمضان آینده را داده‌اند.

با این توصیفات جریان مد و لباس اسلامی-ایرانی که در دهه‌ی گذشته مورد توجه مسئولین داخلی قرار گرفته، باید جدی‌تر شده و تکلیف خود را روشن کند. بعضی جشن‌واره‌های شعارزده‌ی داخلی و بعضی شوهایی که به کلی فلسفه‌ی حجب و حجاب را زیر سوال می‌برند دوای بازار پرآسیب ما نیستند. شاید جشن‌واره‌ی مد و لباس فجر در روزهای نزدیک ما را کمی به آینده‌ی این میدان فرهنگی-اقتصادی مهم امیدوار کند.

خوانش‌های سخت و سنگین از متون دینی، باعث فاصله گرفتن عامه‌ی جامعه از معارف دین و به تبع آن محروم ماندن از این گنجینه‌ی ارزش‌مند است. به خصوص در عصر فعلی و برای جوان‌ترها که دائما در معرض تصاویر پر رنگ و لعاب و بیانی جذاب و ساد‌ه‌اند. صفحه‌ی «بچه شیعه باس..» همان‌طور که از نامش پیدا است در پی به روزآوری جملات معصومین (ع) برای عامه‌ی مردم است. شخصیت‌های کارتونی که متناسب با حدیث انتخابی با یک‌دیگر تعامل می‌کنند تا به انسان‌های گونه‌گون جامعه‌ی ما چه‌گونه زندگی کردن را بیاموزند. طراحی شخصیت‌ها بر اساس تیپ‌ها و ظاهرهای متفاوت موجود در جامعه، مقبولیت زیادی را برای این صفحه‌ی اینستاگرامی پدید آورده است. آدم هایی که گاهی به انسان‌های آرمانی رسانه‌های رسمی بی‌شباهت‌ند اما مسلمان‌اند و به دنبال عمل به دستورات زنده‌گی.
تصویرسازی‌های این مجموعه با سبک‌های متفاوتی انجام شده است و تصاویر تزئینی ابتدایی رفته رفته جای خود را به تصویرسازی داستانی با کاراکترهای انسانی داد. بیش‌ترین چالش این مجموعه با حالات و فیگور کاراکترها و در کارهای اخیر با چهره‌پردازی آن‌ها بوده است. حالات نامتعارف به خصوص در تصویر کردن خانم‌ها جای بحث بسیاری دارد اما ضعف چهره‌پردازی و عدم تناسب با مفهوم مورد نظر در بعضی کارهای اخیر بیش‌تر به چشم می‌آید.