نشریه خط

کتاب حاضر در هشت  گفتار تنظیم شده و در هر کدام به طور اجمالی به بیان مفاهیمی مرتبط با موضوع مبانی نظری معماری پرداخته شده است. عناوین هر گفتار عبارتند از: مدل سازی فکری؛ سامانه و ساختار؛ روش تحقیق؛ روش های نقادی و ارزیابی؛ فلسفه، منطق و علم؛ نقدی بر دیالکتیک؛ نظریه توسعه درون زا و فرآیند طراحی.

در گفتار سوم کتاب، یعنی روش تحقیق، به مقایسۀ دو مفهوم رویکرد و روش پرداخته شده که در آن می‌خوانیم: 

"رویکرد و روش دو مفهوم بنیادی در پژوهش هستند که در برخی موارد به اشتباه به جای یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. رویکرد، تعیین نگاه و زاویه دید محقق نسبت به یک پدیده است، همانند رویکرد پدیدارشناسانه و یا هرمنوتیک. وجود رویکرد مشخص و داشتن عینک خاص برای دیدن موضوعات به خصوص برای هنرمندان لازم و ضروری است. حضرت علی علیه‌السلام در رابطه با اهمیت این موضوع می‌فرمایند: "اگر دیده بصیرت کور باشد نگریستن چشم سودی نمی‌دهد." این بدان معنا است که تا رویکردی در فرد شکل نگیرد و بینش او ساخته نشود، نگریستن به پدیده‌ها برای او و دیگران منفعتی دربرنخواهد داشت. 

ولیکن روش شامل راه، طریقه، شیوۀ برخورد و چگونگی طی مسیر برای رسیدن به هدفی خاص، به خصوص در پژوهش، است که مشتمل بر مجموعه‌ای از قواعد و اصول علمی در کشف حقایق پنهان می‌باشد.   

خواندن این کتاب به همۀ کسانی که به دنبال مطالعۀ کتابی مختصر اما گسترده از نظر تنوع موضوعات دربارۀ مبانی نظری معماری هستند توصیه می‌شود. آشنایی با موضوعات گسترده این فرصت را فراهم می‌کند تا خواننده با شناخت نیازهای خود به دنبال مطالعۀ عمیق‌تری دربارۀ آنها برود.

«همایش ملی هنر ایران در دوره قاجار» به همت پژوهشکده هنرهای سنتی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، در دو بخش پژوهشی و هنری، در محورهای نقاشی و مجسمه‌سازی؛ کتابت و کتاب‌آرایی؛ نمایش‌های سنتی و آیینی؛ موسیقی کلاسیک (درباری) و مردمی؛ معماری و شهرسازی؛ هنرهای صناعی؛ سینما، فیلم و عکاسی؛ مبانی حکمی-نظری و سایر حوزه‌های مرتبط برگزار می‌گردد.

علاقه‌مندان جهت ارسال مقالات خود از ۱۵ اسفند تا ابتدای خرداد ماه سال ۱۳۹۷ فرصت دارند تا پس از ثبت نام در وب سایت همایش چکیدۀ مقالات خود را ارسال نمایند. هم‌چنین هنرمندان نیز از ابتدای تیرماه سال ۱۳۹۷ تا ابتدای شهریورماه فرصت دارند تا تصاویر آثار هنری خود را به دبیرخانۀ همایش ارسال نمایند. گفتنی است علاقه‌مندان جهت شرکت در این همایش می‌توانند اطلاعات تکمیلی را از وب سایت رسمی همایش به آدرس www.qajarart.richt.ir دریافت نمایند.

مقاله‌ای که در این اختصار به مفهوم سبک از منظر آن پرداخته شده، مقالۀ «تدوین شکل و دشواری‌های معماری معاصر ایران» نوشتۀ دکتر منصور فلامکی است که در دومین شمارۀ نشریۀ هنرهای زیبا به انتشار درآمده. در این مقاله نویسنده از نارسایی و سردرگمی ناشی از جهالت معماری معاصر ایران سخن گفته و این معماری را نیازمند اندیشه دانسته است؛ اندیشه‌ای که بتوان با آن سنجیده‌تر به آفرینش معماری دست یافت.

این اثر یکی از آثار ارائه شده به مسابقۀ طرح و ساخت جدارۀ گذر قوام‌الدین‌شیرازی است که توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان فارس در سال 95 برگزار شده. اثر برگزیدۀ این مسابقۀ هنر مفهمومی که مکان اجرای آن در باغ عفیف آباد شیراز قرار دارد، طرحی بود که توسط دفتر معماری اشعری طراحی و اجرا شده‌است. چند نکته دربارۀ این اثر قابل توجه است. یکی معنایی است که اثر برای القای آن به مخاطب خلق شده ‌است. «درنگ» ایده‌ای است که قرار است امکانات معمارانه را به‌کارگیرد تا مخاطب را لحظه‌ای به فکر فرو برد . موضوع انتخاب شده توسط گروه برگزیده، موضوع مهمی است از این نظر که امروزه به دلیل افزایش مشغله‌ها و به تبع آن بالا رفتن تشویش و سرعت در انجام کارها، انسان‌ها زمان کمتری برای خلوت خودشان پیدا می‌کنند.

اما این اثر چقدر در انتقال مفهوم درنگ موفق بوده‌است؟ این پرسشی است که غالباً در مواجهه با کارهای مفهومی برای مخاطبان مطرح است. 

ایدۀ اجرا شده در این اثر به گونه‌ای است که آن را تبدیل به فضایی نوربان شده، کرده‌است که توجه مخاطب را به بالا جلب می‌کند تا برای لحظه‌ای از حرکت بازایستد و لذت حضور در فضایی متفاوت و تجربه‌ای بدیع را کسب کنند. شاید منظور از درنگ همین لحظه باشد که مخاطب را برای لحظه‌ای از روزمرگی‌اش باز دارد و به فکر فرو برد. فکر به آسمان و فکر به تک شعله‌هایی از نور که بر روی قسمت‌های تاریک دیوارهای آجری نمایان شده است. 

اما از نظر رسالتی که اثر در بیان معمارانۀ خود به دوش داشته، می‌توان گفت جذابیت اجرایی طرح قابل توجه است؛ به عنوان مثال انتخاب رنگ آجرها و نحوۀ چیدمان آنها و قرارگرفتن آینه بر روی آنها بر ایجاد تمرکز در فضا کمک کرده است. اما از نظر ظرافت‌های اجرایی و تمیزی کار، نقص‌هایی وجود دارد که نقاط قوت دیگر را متأثر از خود می‌کند.   

اخیرا حفاظ‌هایی را بر دیوارهای حیاط خانه‌ها مشاهده می‌کنیم که با فرم‌های جدید و گاهی عجیبشان نظر رهگذران را به خود جلب می‌کنند. حفاظ‌هایی شبیه شاخ و برگ درختان و یا شبیه‌سازی‌هایی نامتناسب از سایر فرم‌های طبیعی که بیشتر از اینکه زینت‌بخش نمای ساختمان باشند، چهرۀ آن را مخدوش می‌کنند. 

جالب است که نام این حفاظ‌ها نیز برگرفته از فرم طبیعی آنهاست و با نام‌هایی چون حفاظ «شاخ گوزنی»، حفاظ «بوته‌ای»، حفاظ «لاله‌ای»، حفاظ «لیلیوم»، حفاظ «نیزاری» و ... به بازار عرضه می‌شوند. استفاده از این حفاظ‌ها اخیراً طرفداران بیشتری نیز پیدا کرده است و نمونه‌های بیشتری از آنها را می‌توان در سطح شهر مشاهده کرد که البته این موضوع بی ربط با قابلیت بالای ایمنی بخشی برخی از آنها نیست. 

از نظر طراحی فرم، در برخی از نمونه‌های حفاظ‌های ذکر شده، نظم بیشتری در فرم حفاظ مشاهده می‌شود که در تناسب بیشتری با نمای ساختمان های مدرن امروزی است و در برخی دیگر از نمونه‌ها بی‌نظمی بسیار فرم‌ها بی‌تناسب با نما ظاهر شده است. افزون بر این، نباید از مشکل خشن بودن فرم‌ها غافل شد؛ چراکه از نظر سیمای شهری منجر به ایجاد ناهنجاری‌های بصری شده است. 

هفتمین هنر معاصر پرسبوک مانند دو دوره پیشین بر تمرکز و تاثیر علم بر هنر و نیاز زیست‌محیطی پایه‌ریزی شده‌است و هنرمندان خلاق نوگرا را دعوت به همکاری بر یک پروژه فضا‌محور می‌کند. مکان درنظر گرفته شده برای این پروژه کبوترخانه‌های اصفهان است. هدف این پروژه بازاندیشی اهمیت معماری و طراحی پایدار در مناطق خشک ایران و کمک به جلب توجه عموم مردم برای مرمت و احیای این بناها از طرف جامعه هنرمندان و معماران است. معماری داخلی کبوترخانه ها مانند سایر آثار معماری ایرانی هم از عملکرد وافر و هم از فرم زیبایی پیروی کرده است. متاسفانه این برخورد فکور با  اقلیم خشک ایران به مرور زمان از خاطره جمعی ما پاک شده است و بدین سان نیاز به یادآوری و احیای چنین شگردهایی در هنر و طراحی امروز به شدت محسوس است.

هنرمندان حیطه هنرهای تجسمی، فیلم‌سازی، هنر صدا، هنر نور، هنر الیاف، سفال و سرامیک و معماری می توانند حداکثر سه اثر برای شرکت در سالانه ارائه و تصاویر آثار (حداقل یک مگا پیکسل) را به همراه فرم ثبت نام (به دو زبان فارسی و انگلیسی)، عکس پرسنلی، سال و محل تولد، میزان تحصیلات و فهرست نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی به ایمیل دبیرخانه پرسبوک به نشانی persbook@gmail.com ارسال نمایند.

مهلت ارسال آثار ۲۵ تیر تا ۲۵ شهریور می‌باشد. نتایج مسابقه در تاریخ ۲۰ مهرماه اعلام شده و نمایشگاه و هنر مشارکتی در تاریخ ۱۰ تا ۲۰ آذرماه برگزار می‌شود. بخش جنبی جشنواره  کارگاه هنر محیطی در طبیعت می‌باشد. هنرمندان محترم می‌توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت فرم شرکت در مسابقه به سایت www.persbookart.com ، کانال تلگرام به آدرس @persbookart و کانال اینستاگرام به آدرس instagram.com/persbookart مراجعه نمایند. 

باغ پرندگان تهران در منطقۀ شرق تهران و در ارتفاعات جنگل لویزان قرار دارد. ساخت این باغ در سال 1385، به دستور شهرداری منطقه 4 تهران و به دنبال طرح "مدیریت بهره‌وری پارک جنگلـی لویزان" انجام شد که طراحی و اجرای آن بر عهدۀ شرکت طراحی منظر طبیعت سهند بوده است. هدف از طراحی این باغ ایجاد فضایی مناسب برای چهار گونۀ مختلف پرندگان آبچر، گرمسیری، شکاری و دشتچر بوده است. اکنون این باغ با ایجاد محوطه‌هایی مناسب برای زیست پرندگان، امکان نگهداری از انواع پرندگان نامبرده را دارد. 

طراحی فضای سبز این مجموعه به‌صورتی است که بازدیدکنندگان را به سمت قسمت‌های مختلف نگهداری از پرندگان هدایت می‌کند. با توجه به پتانسیلی که محوطۀ چنگل لویزان از نظر قرارگرفتن بر روی شیب داشته، طراحی باغ به صورت پلکانی انجام شده است که برای بازدیدکنندگان جذابیت بیشتری ایجاد می‌کند؛ چراکه آنها، در این مسیر، با عبور از سطوح شیبدار امکان مشاهدۀ مناظر زیبای اطراف و پوشش گیاهی متنوع باغ را خواهند داشت. همچنین طراحی مسیر به‌گونه‌ایست که در نقاط گوناگون می‌توان مسیر دلخواه را انتخاب کرد، بطوریکه بازدیدکنندگان می توانند هم زمان از چند راه دسترسی استفاده کنند که هر کدام از آنها نیز ویژگی های متمایزی دارد.

 کیفیت‌های گوناگونی که در طراحی فضای باغ درنظرگرفته‌شده به شکلی است که با عبور از یک مسیر می‌توان از کنار پرچین‌های چوبی کنار جاده رد شد؛ یا با عبور از مسیری دیگر، می‌توان حضور در آلاچیق‌ها و استراحت در آنها را تجربه کرد و یا از زیر داربست‌های چوبی عبور کرد. درنظرگرفتن تنوع در طراحی مسیرها سبب شده تا کمتر  احساس خستگی از طی مسیر به بازدیدکنندگان دست دهد، ضمن اینکه در میان مسیرها فضاهای گوناگونی مانند نشیمن گاه‌ها، آلاچیق‌ها و کلبه‌های چوبی برای استراحت و یا پناه گرفتن در زمان بارندگی تعبیه شده است.