نشریه خط

در قرن نوزدهم با اختراع دوربین عکاسی، دوربین با محققان رشته‌های مختلف از جمله انسان‌شناسی همراه شد و به عنوان ابزار کمکی  به ثبت مشاهدات محقق پرداخت و این گونه است که بخش عظیمی از آگاهی ما نسبت به جهان از طریق عکس‌های سندگونه بدست می‌آید. امروزه عکاسان زیادی با آگاهی به کارکردهای عکاسی با نگاهی بعضاً عمیق‌تر و موشکافانه‌تر به کشف سرزمین‌ها و فرهنگ‌های کمتر شناخته شده می‌روند. از این حیث بخش عمده‌ای از کار قوم‌نگار یا مردم شناس ثبت دقیق فعالیت‌های روزمره زندگی مردم مورد مطالعه است تا از رهیافت آن هنجارها و ارزش‌ها و قواعد گوناگون حاکم بر رفتار آن مردم را یا بهتر بگوییم فرهنگ آن مردم را بشناسد. آلن سکولا» در مقاله «بایگانی وتن» نشان می‌دهد که چگونه عکاسی به همراه علوم مدرنی از جمله انسان‌شناسی تن مادی و هویت اجتماعی انسان مدرن را به نظم و قالب درمی‌آورد و چگونه مفهوم «خود» و «دیگری» از چشم انداز انسان اروپایی بورژوا، سفید پوست و مذکر تعین دیداری پیدا می‌کند.
« حسن غفاری» از جمله عکاسان با تجربه  و دارای تحصیلات دانشگاهی است که به واسطه عکس های مردم نگارانه اش از مردم عشایر شناخته شده است.این‌گونه عکس‌ها اغلب بواسطه تفاوت فرهنگی میان سوژه و عکاس از این فاصله مبرا نیستند و این عدم هماهنگی و نوعی نگاه از بالا به پایین در عکس‌ها مشهود است هرچند که عکاس تلاش کرده باشد تا به سوژهایش نزدیک شده باشد..
اما حسن غفاری در عکس‌هایش با سوژه انسانی رو در رو است و فضای عکس‌هایش  بسیار خودمانی و بی‌تکلف است گویی دوربینی در میان کار نیست و مخاطب با سوژه‌های درون عکس‌ها ارتباط می‌گیرد. این‌که حسن غفاری در چنین فضا وفرهنگی بزرگ شده است در ارتباط گرفتن با سوژه‌ها بی‌تاثیر نیست و این حس صمیمیت عکاس با سوژه‌های انسانی در عکس‌ها بروز یافته و براحتی قابل درک است. عکس‌های حسن غفاری حاصل شناخت عمیق عکاس از زندگی آداب و رسوم و عقاید آن مردم است و این شناخت با حضور و مشاهده چندساله یک محقق مردم‌شناس و یا عکاس بیگانه با چنین فرهنگی بدست نمی‌آید.
  غفاری از روزمره‌ترین کارهای عشایر مانند پخت غذا، نگهداری فرزند، پیرایش و اصلاح سر و صورت گرفته تا هنرهای دستی، مراسم ها و جشن‌های عروسی و... عکس گرفته است. او حتی از مشارکت و حضور سیاسی عشایر در انتخابات اخیر نیز عکاسی کرده و تنها به آداب و رسوم آن‌ها بسنده نکرده است. در عکسی که از یک ماشین عروس گرفته شده و با پرچم کشورمان تزیین شده است اوج وطن‌خواهی و ارتباط تنگاتنگ و حساسیت عشایر به مسائل کلان کشور دیده می‌شود. شرح و توصیف چنین عکس‌هایی مستلزم نگارش کتاب است و در این مقال نمی‌گنجد.

هرچه عرصه‌های گوناگون طراحی با هم ممزوج و نزدیک شوند، کیفیت هنری آثار و فضاهای خلق شده غنی‌تر خواهد بود. این موضوع در نمایش‌گاه گرافیک رودی باوِر که خود طراحی چند ساحتی است قابل مشاهده است. نمایش‌گاه باور که در بهار نود و سه و طی هفته‌ی گرافیک در موزه‌ هنرهای معاصر برگزار شد، میزبان یک سازه‌ی سنتی ایرانی به نام یورِت بود. باوِر که برای القای حس سفر و پویایی در زنده‌گی، به فکر برپایی چادر در این نمایش‌گاه بود، تصمیم گرفت از یک استودیوی ایرانی در این راه کمک بگیرد. استودیو چپ‌چین که در هفته‌ی گرافیک پیشین نیز با طراحی یک سازه،‌ نوعی پوستر زنده را خلق کرده بود، این بار به سراغ چادرهای عاشیر ترکمن رفت و به درخواست باوِر، به یک طرح متحرک و جمع‌شو دست یافت. طرح داوود مرگان بدون کم‌ترین تغییری از یورت‌ها گرته‌برداری شده و تنها به منظور قابلیت تحرک، از ورقه‌های فلزی نارک به جای چوب استفاده شده است. بنابراین اگرچه از لحاظ کیفیت معماری این طرح حرف جدیدی برای گفتن ندارد، اما خلاقیت به کار رفته در سازه‌ی ساخته شده قابل تحسین است. 

وجود یک سازه‌ی معماری بومی و مرتبط با موضوع نمایش‌گاه، در کنار نمایش آثار گرافیک اتفاق خوبی است که موجب نزدیک‌تر شدن بیش از پیش این عرصه‌ها در کشورمان می‌شود. در کنار این‌ها موضوع ساخت نمونه‌های اولیه توسط کارگاه‌های کوچک ساخت، نکته‌ی حائز اهمیتی است که باعث کاهش زمان و هزینه‌ی پروژه و رسیدن به طرح‌های دور از ذهن می‌شود. اهمیت این مسئله در طراحی سازه‌ی این چادر کاملا مشهود است.