نشریه خط

اروند این رود به ظاهر آرام، هزاران غوغا در دلش نهفته، که فقط مردِ دریا می‌خواهد تا به دلش بزند. داستان ۱۷۵ شهید غواص که در سال ۱۳۹۴ با دستان بسته در منطقه ابوفلوس کشور عراق کشف شدند، نه یک افسانه است و نه یک قصه! بلکه سرگذشت واقعی قهرمانان بی نام و نشانی است که در میان شعرها و شعارهای امروزمان مفقود مانده‌اند. 

پوریا آذربایجانی در نخستین تجربه ی خود در زمینه دفاع مقدس، به سراغ قصه‌ی پُر غصه‌ی این رود تاریخ‌ساز رفته تا برای اولین‌بار فیلمی با موضوع شهدای غواص را بر پرده سینماها بیاورد. 

در خلاصه این فیلم چنین آمده که یونس، جانباز اعصاب و روان، حالا پس از بیست و هفت سال از پایان جنگ هنوز هم با خاطره ی هم رزمانش روزگار می‌گذراند. همراه شدن او با یک گروه تفحص اتفاقات تازه‌ای را در این جریان سیالِ ذهن وارد می‌کند. 

در واقع «اروند» یک فیلم حماسی با بار عاطفی و احساسی بسیار است، که می‌تواند مخاطب خود را پس از تماشای اثر به تأمل وادارد تا بار دیگر به خود و جامعه کنونی که در آن زندگی می‌کند با نگاهی دیگر بنگرد؛ تا شاید جای خالی انسان‌هایی را که در ساخته شدن امروز او و جامعه‌اش سهیم بوده‌اند ، درک کند.

"آغوش امن" عنوان نماهنگی است که در هفته دفاع مقدس چندین بار از شبکه های مختلف سیما پخش شد. موضوع نماهنگ درباره ی شهدای غواص است و یکی از معدود کارهای قابل دفاعی است که در رابطه با این موضوع ساخته شده است؛ این قابل دفاع بودن به معنای بی عیب بودن آن نیست. جدای از بحث شعر خوب یاحا کاشانی و خوانش قابل قبول رضا صادقی که تا حد خوبی توانسته بود حس عاطفی مورد نظر را در مخاطب ایجاد کند، تصاویر کار، فراز و فرود بسیاری دارد.
 اولین نکته ای که در نگاه اول به نظر می رسد عدم تجانس تصاویر نمایشی ساخته شده و تصاویر آرشیوی به کار رفته است. هر چند تصاویر نمایشی به صورت تک پلان، اغلب قاب بندی گرافیکی مناسب و عکاسانه دارند اما چینش آن ها در کنار تصاویر آرشیوی جبهه و مراسم تشیع پیکرها به همگنی و تعادل درستی نمی رسد. در واقع تصاویر آرشیوی تکمیل کننده تصاویر نمایشی، که روایت اصلی اثر را تشکیل می دهند، نیستند و همین موجب ضعف کلی اثر شده است.
آغوش امن اولین کار جدی موسسه سفیرفیلم در حوزه نماهنگ است و در مجموع برای مجموعه ی مستندسازی که برای پرورش فیلمسازان جوان تلاش می کند اثر قابل قبولی است. محمدمهدی فکریان و علی طادی فیلمسازان جوانی هستند که با ساخت این کار نشان دادند، ظرفیت نسل جوان فیلمسازان متعهد در شاخه های مختلف فیلمسازی، ظرفیت قابل توجهی است و باید بیش از پیش مورد حمایت قرار گیرد.

هیچ چیز در عکس اتفاقی نیست حتی عکس‌های یادگاری پیوسته دارای نشانه ها و معانی ضمنی هستند که با گذشت سال‌ها آشکارتر می‌شوند. در میان همه عکس‌هایی که پروین قدسی به مناسبت بازگشت باشکوه و البته خاص شهدای غواص در فضای وب و رسانه منتشر کرده‌است نظرم به دو عکس بیشتر جلب شد. آن دو عکس دسته جمعی که تعداد زیادی از این شهدا در آن حضور دارند. حضوری باشکوه و متحد. چه غرابت عجیبی بین این عکس و آمدن شهدای غواص وجود دارد. عکس‌ها همیشه حامل نشانه‌هایی هستند که پیامی را آشکار می‌کنند. همه کنار هم ایستاده‌اند و آنقدر جفت که احساس می‌کنیم همه دست به کمر یا شانه‌های هم گذاشته‌اند، آن چنان که در عکس‌های یادگاری دسته‌جمعی معمول است. اگر با کمی دقت به عکس‌ها نگاه کنیم می‌بینیم که غواصان دست‌بسته جلوی دوربین پروین قدسی نشسته‌اند حتی اگر به ردیف‌های پشت سرشان دقت کنیم حالت دست‌ها نزدیک به‌هم است . در تمام فضای عکس غیر از رنگ‌های خنثی حاکم بر تصویر تنها یک رنگ بسیار خودنمایی می‌کند و سریع چشم بیننده را به‌سمت خود درست در مرکز کادر عکس جلب می‌کند و آن رنگ سرخ دستکش‌های شهید غواص است. رنگی که نماد شهادت است چه عجیب بر دستان بسته شهید نشسته است. و این را نباید یک اتفاق دانست، نشانه‌ای که در عکس دیگری دوباره تکرار می‌شود، دستان بسته‌ی سرخ.
بهزاد پروین قدسی اگرچه در آن سال‌ها عکاس حرفه‌ای نبود و به عنوان رزمنده در جبهه خدمت می‌کرد و تنها از روی علاقه به عکاسی از جنگ پرداخته است اما هوشمندی‌اش در گرفتن عکس قابل تامل است آن زمان که گرفتن عکس از غواصان ممنوع است او با پیداکردن راه چاره که ویژگی عکاسان مستندنگاردر بحران است عکس‌هایی را گرفته‌است.آن هم  نه چند عکس بلکه آرشیو غنی از تصاویر مربوط به غواصان را  در اختیار دارد. آرشیوی از عکس های تکی و دسته جمعی از تمام شهدای غواص عملیات کربلای چهار که مزین به دست خطی باارزش از توصیه‌ها و وصیت‌های این شهداست. شاید خواندن خاطرات این عکاس خالی از لطف نباشد.
برای آشنایی بیشتر با این عکاس و نحوه عکاسی‌اش از شهدای غواص به اینجا مراجعه کنید.