نشریه خط

تصویرسازی برای داستان های مذهبی، علاوه بر اعتقاد قلبی هنرمند نیاز به تجربه و تبحر در هنر تصویرسازی دارد، چرا که موضوعات مذهبی حساسیت خاصی دارند و باید با دقت به آن ها پرداخت تا کودکان و نوجوانان با علاقه به آن ها رجوع کنند.
سعیده نصرتی فرد تصویرساز جوانی است که در کنار دیگر آثارش به موضوعات مذهبی هم می پردازد. آثار مذهبی او مانند دیگر آثارش سبک و فضای خاصی دارند و سبک شخصی هنرمند در آن ها دیده می شود اما چون سبک شخصی وی با موضوعات مذهبی هم خوانی دارد از دید مخاطب چشم نواز است. او در تعدادی از آثارش از تکنیک طراحی با مداد استفاده می کند و رنگ های محدودی به کار می برد. چهره ی شخصیت های وی نیز از سبک شخصی اش پیروی می کند.
سعیده نصرتی فرد در به تصویر در آوردن داستان های تاریخی و مذهبی مهارت زیادی دارد. نصرتی اکنون با گروه دنیای عجیب و دیوار سفید همکاری دارد و در حیطه ی تصویرسازی کودک و نوجوان فعال است.

مونا عبدالله شاهی در دومین تجربۀ خود پس از ساخت پویانمایی موفق «خط قرمز» این‌بار به سراغ «پسرک» رفته است. این اثر که به صورت دو بُعدی و به سفارش انجمن هنرهای تجسمی انقلاب و دفاع مقدس تهیه شده، در بردارندۀ مضمونی ضد جنگ می‌باشد، که تولید آن نیز یک سال به طول انجامیده است. 

«پسرک» اثری هشت دقیقه‌ای است؛ که در فضایی سیاه و سفید داستان پسرکی یتیم در میانۀ جنگ جهانی دوم را روایت می‌کند. او بر خلاف دستور ارتش مبنی بر ترک شهر، از رفتن به همراه سایرین سر باز می‌زند تا برای به اتمام رساندن کاری به نوانخانه باز ‌گردد. در این میان عکاسی جنگی که از رفتار او متعجب شده، به دنبال پسرک می‌رود، تا دلیل نرفتن او را کشف کند. 

انتخاب نام «پسرک» برای این اثر، علاوه بر مرتبط بودن با شخصیت اصلی قصه، به طور هوشمندانه‌ای

نیز به نام مستعار نخستین بمب اتمی آمریکا در هیروشیما اشاره دارد، که جان هزاران نفر، از جمله کودکان را گرفت. از این رو مونا عبدالله شاهی معتقد است که این انتخاب به نوعی تقابل میان دنیای کودکان و بزرگسالان یا دنیای صلح و جنگ را به تصویر می‌کشد.

گفتنی است انیمیشن «پسرک» تا کنون حضور موفقی در بسیاری از جشنواره های داخلی و خارجی داشته و جوایز متعددی از جمله مقام اول و تندیس طلای بخش انیمیشن سومین دورۀ جشنواره بین المللی نهج کربلا، جایزۀ ویژۀ هیات داوران جشنواره Aycc چین، جایزۀ بهترین انیمیشن جشنواره Zoom لهستان، جایزه بهترین انیمیشن جشنواره Veternas استرالیا، تندیس نقره ای جشنواره بین المللی رشد و جایزه اول جشنواره بینالود مشهد، را کسب کرده است.

کمپانی غربی می‌خواهد پول دربیاورد، کی، کجا و چه‌گونه بودن‌ش زیاد مهم نیست اگرچه که گاهی اهداف فرهنگی‌ش را در لفاف اقتصاد برآورده می‌کند. برند دولچه و گابانا یا همان D&G معروف این‌بار اولین مجموعه‌ی اسلامی‌اش را رونمایی کرده است. بازار ۲۶۰ میلیارد دلاری فعلی و ۴۸۰ میلیارد دلاری سال‌های آینده‌ی پوشاک در کشورهای مسلمان، هر شرکت و طراح و صاحب صنعتی را وسوسه می‌کند تا به انحاء مختلف این سرمایه‌ی بالقوه را در دست بگیرد. دولچه گابانا سعی کرده تا ذائقه‌ی پوشش زن مسلمان و به طور خاص عرب را بفهمد و رنگ،‌جنس و نحوه‌ی عمل‌کرد لباس‌ها را متناسب با آن طراحی کند. رنگ‌های مات و سنگین مثل سفید و سیاه و بژ در وهله‌ی اول به لباس‌ها ظاهری آشنا داده و نمی‌گذارد که این مشتری‌های غالبا ثروت‌مند به راحتی آن را پس بزنند. اما طراحان این کمپانی پرحاشیه ظاهرا خیلی هم فضای زنان را در کشورهای عربی نشناخته‌اند. طراحی لباس‌های نیمه شفاف به شکل توری هم‌راه با پوشش کامل سر و بالاتنه ترکیب عجیبی را به وجود آورده که با فیگورهای خاص مدل‌‌ها عجیب‌تر نیز شده‌اند!

استفاده از موتیف‌ها و تزئینات شرقی، دو رنگ متضاد تیره و روشن و ساختار یک‌پارچه‌ی این عباهای زنانه، آن‌ها را به عرف این محصولات نزدیک کرده است. این دومین مجموعه‌ای است که دولچه گابانا ویژه‌ی یکی از فرهنگ‌های شرقی طراحی می‌کند، کیمونوهای ژاپنی و اکنون عباهای عربی. اگرچه این لباس‌های پرکار و گران‌قیمت مشتری خاص خودش را در کشورهای عربی دارد و بعید است که در کشورمان به طور عام مورد استقبال قرار گیرد، اما این جدیت طراحان مُد نشان از هجوم قریب‌الوقوع اقتصادی-فرهنگی شرکت‌های غربی به بازار پوشاک مسلمانان دارد، همان‌طور که پنج شرکت معروف دیگر نیز وعده‌ی رونمایی در رمضان آینده را داده‌اند.

با این توصیفات جریان مد و لباس اسلامی-ایرانی که در دهه‌ی گذشته مورد توجه مسئولین داخلی قرار گرفته، باید جدی‌تر شده و تکلیف خود را روشن کند. بعضی جشن‌واره‌های شعارزده‌ی داخلی و بعضی شوهایی که به کلی فلسفه‌ی حجب و حجاب را زیر سوال می‌برند دوای بازار پرآسیب ما نیستند. شاید جشن‌واره‌ی مد و لباس فجر در روزهای نزدیک ما را کمی به آینده‌ی این میدان فرهنگی-اقتصادی مهم امیدوار کند.

کتاب عکس مستند «سفر به موگادیشو» روایتی تصویری از سفر سعید فرجی - عکاس و مستندساز ایرانی - به موگادیشو - پایتخت سومالی – منتشر شد. سعید فرجی عکاس جوانی است که با نگاهی صلح آمیز به ثبت رخدادهای پس از جنگ یا حاشیه ی جنگ‌های کشورهای مسلمان نشین خاورمیانه پرداخته است. کتاب سفر به موگادیشو حاصل سفری به شاخ آفریقا  است که بیش از دو دهه فاقد دولت مرکزی و شاهد درگیری‌های داخلی است؛ کشوری که بارها با قحطی و خشکسالی مواجه شده است.
عکس‌های سیاه و سفید فرجی از سیاهی روزگار موگادیشو حکایت می‌کند. از مردمانی خسته از جنگ‌های داخلی. فرجی سوژه‌های خود را از میان زنان و کودکان بی‌گناه انتخاب کرده‌است تا بیشترین تاثیر این وضعیت نابسامان را در وضعیت معیشت در موگادیشو به تصویر بکشد. در عکسی از دختر نوجوان مسلمان، نگاه بغض دار و نگران دختر از سرنوشت نامعلومش و چرایی این نابسامانی‌ها می‌پرسد. دست‌های خالی که مسلمانی را به اعتراض برای کمک به خیابان‌ها و حتی مادری را بعد از ده روز پیاده روی به در کلیسا کشانده است تا داستان مادر مهاجر(داروتیا لنگ،1936.م) را دوباره و هزارباره تکرار کند. داستانی که به چشم و گوش مخاطب، عادی و تکراریست و سرنوشت مادرهای مهاجر را تغییری نداده است.
انتخاب فرجی برای بستر ارائه عکس‌هایش قدری قابل تامل است. انتشار عکس‌های مستند در قالب کتاب شاید در فضای جامعه عکاسی ما که چندان تمایلی به خرید و چاپ کتاب عکس میان عکاسان و مخاطبان وجود ندارد، انتخاب مخاطره‌انگیزی برای سرنوشت این عکس‌ها باشد. فرجی با چاپ عکس‌هایش در قالب کتاب آن‌ها را ماندگارتر کرده و با کیفیت بیشتری در اختیار مخاطبان خاص خود گذاشته است تا شاید به رواج فرهنگ چاپ کتاب عکس مستند، که جایگاه انتشار آن نه بر دیوار گالری‌هاست و نه مطبوعاتی که به دنبال تهیه تصویر از جنس دیگری هستند، کمکی کرده باشد. او در کنار این کار مهم از فضای عکس محور و پرمخاطب اینستاگرام برای ارائه عکس‌هایش به مخاطبان عام استفاده کرده که مورد استقبال نیز قرار گرفته است.
سعید فرجی طی سال‌های اخیر در جریان جنگ لبنان (۱۳۸۵)، بحران لیبی (۱۳۹۱) و جنگ عراق (۱۳۹۳) حضور داشته؛ وی پیش از این کتاب‌های عکس «دیار نزدیک» و «تبادل» را به چاپ رسانده است. همچنین فیلم‌های مستند «کاروان آزادی‌»، «عکاسی زیر آتش» و «سفر به موگادیشو» از ساخته‌های فرجی است.

مجسمه‌های رضا لواسانی را احتمالا در نگاه اول نخواهید فهمید. او به دلیل علاقه‌ی فراوان‌ش به ادبیات، سعی در مجسم کردن واژه‌ها و مفاهیمی از شعرهای حافظ و مولانا داشته است. او معتقد است که بیرون کشیدن لغات از کاغذ و تبدیل آن‌ها به فرم‌های سه‌بعدی کار دشواری است، که روآوردن بیش‌تر هنرمندان به آثار فرمی و غیرمفهومی نیز احتمالا به همین دلیل است. مجسمه‌های دو نمایش‌گاه اخیر لواسانی در گالری اثر با عناوین «حیرت» و «زندگی»، هر کدام نتیجه‌ی سه سال تلاش او برای ساخت این آثار عظیم با تکنیک پایپه ماشه یا خمیر کاغذ هستند. غیر از دلایل شخصی او برای استفاده از این تکنیک، خمیر کاغذ مجسمه‌ها را به آثاری سنگی شبیه می‌کند که در عین حال جزئیات فراوانی دارند و این شاید نخستین عامل جذابیت آن‌هاست. لواسانی با بزرگ کردن ابعاد مجسمه‌های‌ش تا اندازه‌ی دو و سه متر، قصد برانگیختن اعجاب تماشاگر در وهله‌ی اول، و سپس انتقال مفهوم مورد نظر خود را از طریق عنوان هر کار داشته است. بی‌رنگی این آثار هم‌چون کاری که عکس‌های سیاه و سفید در عکاسی می‌کنند، اجازه‌ی درگیر شدن بیش‌تر مخاطب با فرم‌پردازی و عمیق شدن در معنای آن را خواهد داد. اگرچه توانایی هنرمند در پرداخت فرمی این مصالح برای همه جالب بوده است، اما مجسمه‌ها بیش از اندازه به لغات مورد نظر او نزدیک‌اند و این امکان دریافت یک مفهوم کلی از اثر را کاهش داده و آن را مشروط به خواندن عنوان هر اثر می‌کند.

پیش‌تر عکس‌های موبایلی مختار حسین‌زاده را با هم دیده بودیم. آکو سالمی عکاس موبایلی دیگری است که بعضی تصاویرش در رسانه‌های معروف دنیا و نمایش‌گاه‌های گوناگون به نمایش درآمده است. سالمی هم‌چون حسین‌زاده به دنبال ثبت تصاویری از زیر پوست شهر است، تصاویری که رسانه‌های رسمی کم‌تر تمایل پرداختن به آن را آن‌گونه که واقعا هست، دارند. همان‌طور که او نیز معتقد است، سهولت عکاسی با موبایل و موضع پایین‌تری که مردم در برابر تلفن هم‌راه دارند، امکان نفوذ بیش‌تری را به روزمره‌ی مردم و ثبت تصاویر زنده و واقعی‌تر می‌دهد. آکو سالمی البته سعی در ایجاد مجموعه‌هایی هدف‌مند دارد. اگرچه یک عکاس خیابانی وابسته به رخ‌دادهایی است که در مقابل‌ش رقم می‌خورد، اما او مجموعه‌هایی را با موضوعات از پیش تعیین‌شده و با همان سبک و سیاق تصاویر خیابانی عکاسی کرده است. او تصاویر از پیش برنامه‌ریزی شده‌اش را هم هم‌چون تصاویر خیابانی با چینشی اتفاقی و فضایی غالبا مبهم عکاسی می‌کند. ابهام و رازآلودی عکس‌های او، که بیش‌تر در تصاویر سیاه و سفیدش احساس می‌شود، فضایی معلق را خلق می‌کنند که طبق اشاره‌ی خودش، مخاطب را میان امید و ناامیدی رها می‌کند.

عکاسی به خلاف دیگر هنرها در خلوت هنرمند خلاصه نمی‌شود و عکاس ناگزیر با محیط زنده‌گی و آدم‌های اطراف‌ش تعامل رو در رو دارد. اما این‌که عکاس به سراغ چه چیزهایی برود و سوژه‌های‌ش را چه‌گونه بنماید همه وابسته به اوست. مختار حسین‌زاده از عکاسان خیابانی و موبایل به دست نسبتا مطرحی است که عکس‌های‌ش به خصوص در اوری‌دی‌های اینستاگرامی زیاد دیده می‌شود. قسمت زیادی از تصاویر او را صحنه‌های سیاه تشکیل می‌دهد. سیاه نه فقط به معنای بی‌رنگ و سیاه و سفید بودن تصاویرش، بل‌که به معنای زاویه‌ی دید و نحوه‌ی روایت او. مختارزاده علاقه‌ی زیادی به ضبط قاب‌های دردناک، سرد و غم‌گین از روزمره‌های مردم دارد. اگرچه هنرمند باید آینه‌ی مردم‌ش باشد اما ماندن در مشکلات و سرودن مرثیه‌های ناامیدکننده دردی را دوا نخواهد کرد. 
حسین‌زاده با انتخاب حساب‌شده‌ی عناصر تصویر حرف خودش را می‌زند. او گاهی فارغ از اصول ترکیب‌بندی و زیبایی شناسی عکاسانه، با هم‌نشینی و ارتباط معنادار اجزای تصویر تاثیر حسی و معنایی پشت لنز را به مخاطب منتقل می‌کند. این موضوع را می‌توان از بازخورد مخاطبان به تصاویر ظاهرا عادی او به خوبی فهمید. تصاویر سیاه و سفید او گذشته از بار معنایی، گاه خلاقیت‌هایی فرمی و بدیعی دارند که غالبا به کمک  بازی نور و سایه و تعادل میان سیاه و سفید ایجاد شده است.