نشریه خط

«در هنگام نگارش جلد اول کتاب فیل آبی متوجه شدم که بسیاری از مباحث مطروحه کتاب دقیقاً در شکل‌گیری ایده های آثار «رنه ماگریت» نقاش مشهور بلژیکی دیده می‌شود. بر این اساس تصمیم گرفتم کتابی در این ارتباط آماده کنم. اما دغدغه نگارش جلد دوم کتاب فیل آبی از یک‌سو و انطباق مباحث ایده‌یابی رنه‌ ماگریت با کتاب دوم باعث شد تا مطالب آن‌ را در کتاب فیل آبی مطرح نمایم.

به پاس ادای دین به این استاد مسلم خلاقیت در هنر نقاشی، بر آن شدم به هر شکلی شده است نام این نقاش بلژیکی را در عنوان جلد دوم کتاب ذکر کنم. بعد از رنه ماگریت بیشترین آثار استفاده شده در کتاب حاضر متعلق به دو گرافیست برجسته «شیگنو فوکودا» ژاپنی و «میشل باتوری» لهستانی و دو تصویرساز معروف به نام «براد هالند» آمریکایی و «پابلو آمرگو» اسپانیایی است. تقریباً در تمامی بخش‌های کتاب نمونه آثار این هنرمندان ارائه شده است. علت این امر کاملاً روشن است. این که چهار هنرمند با چهار سبک گرافیکی کاملاً متفاوت، ایده‌های مشابه دارند گواه این نکته است که روش ایده‌یابی چندان متفاوت نیست، آن‌چه که آثار را از یکدیگر متمایز می‌سازد، نحوۀ اجرا یا همان سبک‌های شخصی اجرا است.»

آنچه که ذکر شد، گزیده‌ای از پیشگفتار کتاب «ستورالعمل‌های رنه ماگریت به فیل آبی برای ایده یابی» - جلد 2، به قلم محمدحسین نیرومند می‌باشد. موضوع اصلی این کتاب خلاقیت هنری است و توسط انتشارات فرهنگسرای میردشتی در سال ۱۳۹۶ انتشار یافته است. 

عکاسی ثبت نور و بازی با آن است. عکاسان با ترفندهای بسیاری سعی در مهار و تغییر شکل این پدیده داشته‌اند . آنها با مطالعه بر نور طبیعی خورشید به تقلید و بازسازی کیفیت‌های مختلف نور در فضای استودیو دست پیدا کرده اند. فوتون ها با تغییر محیط تغییر شکل می‌دهند. بطور مثال با عبور نور از فیلترها و باکس‌ها و چترهای نور از شدت نور کاسته شده و حتی تغییر رنگ می‌دهند. در اینجا قصد نداریم تاثیر ابزارهای حرفه‌ای عکاسی بر نور را بررسی کنیم بلکه برعکس میخواهیم با ترفندها و ابزارهای ساده که بعضاً عکاسان حرفه ای نیز از آن بهره می برند عکس هایی با جلوه های خاص نوری بگیریم.

یکی از این ترفندها، قرار دادن توری یا حتی تفاله گیر یا آبکش در مسیر نور اصلی است. شما حتی میتوانید با ایجاد برش های مستطیل کم عرض افقی در موازات هم، بر سطح مقوا و قرار دادن آن در مسیر نور حس پرده کرکره ای را ایجاد کنید.

با قرار دادن پارچه های تور و گیپور ساده در فاصله نزدیک به سوژه( در عکاسی پرتره) و با عکاسی با تکنیک عمق میدان وضوح کم فضای رمانتیکی خلق کنید. برای خلق چنین فضایی چرب کردن حاشیه فیلتر UVنصب شده روی لنز با رژ لب یا وازلین نیز امکان پذیراست(البته بعد از عکاسی حتما فیلتر UV را جدا نموده و با دستمال تیشو و مایع ظرفشویی بشویید و آبکش کنید). استفاده از یک جوراب نازک زنانه  نیز در تصویر ایجاد هاله می کند. برای این منظور جوراب را برش زده و با کش روی لنز ثابت می کنیم. در این روش استفاده از فوکوس اتوماتیک امکان پذیر نیست و باید فوکوس را بر حسب فاصله تا سوژه حدودا تخمین زد.با انتخاب عدد دیافراگم بزرگتر مشکل وضوح تا حد زیادی قابل جبران است.

بوکه تکنیک شکل دهی به نورهایی است که از محدوده عمق میدان وضوح دوربین خارج شده اند. برای داشتن نورهایی با شکل های مختلف کافی است مقوایی تیره را اندازه قطر لنز برش داده و شکل مورد نظر مانند ستاره ، قلب، گل و... را در ابعاد کوچک در مرکز مقوا برش بزنید. مقوا را با چسب کاغذی روی لنز ثابت کنید و با تکنیک عمق میدان وضوح کم عکاسی از ایجاد بوکه های جذاب در تصویر لذت ببرید.

عکاسی ثبت نور و بازی با آن است. عکاسان با ترفندهای بسیاری سعی در مهار و تغییر شکل این پدیده داشته‌اند . آنها با مطالعه بر نور طبیعی خورشید به تقلید و بازسازی کیفیت‌های مختلف نور در فضای استودیو دست پیدا کرده اند. فوتون ها با تغییر محیط تغییر شکل می‌دهند. بطور مثال با عبور نور از فیلترها و باکس‌ها و چترهای نور از شدت نور کاسته شده و حتی تغییر رنگ می‌دهند. در اینجا قصد نداریم تاثیر ابزارهای حرفه‌ای عکاسی بر نور را بررسی کنیم بلکه برعکس میخواهیم با ترفندها و ابزارهای ساده که بعضاً عکاسان حرفه ای نیز از آن بهره می برند عکس هایی با جلوه های خاص نوری بگیریم.

یکی از این ترفندها، قرار دادن توری یا حتی تفاله گیر یا آبکش در مسیر نور اصلی است. شما حتی میتوانید با ایجاد برش های مستطیل کم عرض افقی در موازات هم، بر سطح مقوا و قرار دادن آن در مسیر نور حس پرده کرکره ای را ایجاد کنید.

با قرار دادن پارچه های تور و گیپور ساده در فاصله نزدیک به سوژه( در عکاسی پرتره) و با عکاسی با تکنیک عمق میدان وضوح کم فضای رمانتیکی خلق کنید. برای خلق چنین فضایی چرب کردن حاشیه فیلتر UVنصب شده روی لنز با رژ لب یا وازلین نیز امکان پذیراست(البته بعد از عکاسی حتما فیلتر UV را جدا نموده و با دستمال تیشو و مایع ظرفشویی بشویید و آبکش کنید). استفاده از یک جوراب نازک زنانه  نیز در تصویر ایجاد هاله می کند. برای این منظور جوراب را برش زده و با کش روی لنز ثابت می کنیم. در این روش استفاده از فوکوس اتوماتیک امکان پذیر نیست و باید فوکوس را بر حسب فاصله تا سوژه حدودا تخمین زد.با انتخاب عدد دیافراگم بزرگتر مشکل وضوح تا حد زیادی قابل جبران است.

بوکه تکنیک شکل دهی به نورهایی است که از محدوده عمق میدان وضوح دوربین خارج شده اند. برای داشتن نورهایی با شکل های مختلف کافی است مقوایی تیره را اندازه قطر لنز برش داده و شکل مورد نظر مانند ستاره ، قلب، گل و... را در ابعاد کوچک در مرکز مقوا برش بزنید. مقوا را با چسب کاغذی روی لنز ثابت کنید و با تکنیک عمق میدان وضوح کم عکاسی از ایجاد بوکه های جذاب در تصویر لذت ببرید.

عکاسی ثبت نور و بازی با آن است. عکاسان با ترفندهای بسیاری سعی در مهار و تغییر شکل این پدیده داشته‌اند . آنها با مطالعه بر نور طبیعی خورشید به تقلید و بازسازی کیفیت‌های مختلف نور در فضای استودیو دست پیدا کرده اند. فوتون ها با تغییر محیط تغییر شکل می‌دهند. بطور مثال با عبور نور از فیلترها و باکس‌ها و چترهای نور از شدت نور کاسته شده و حتی تغییر رنگ می‌دهند. در اینجا قصد نداریم تاثیر ابزارهای حرفه‌ای عکاسی بر نور را بررسی کنیم بلکه برعکس میخواهیم با ترفندها و ابزارهای ساده که بعضاً عکاسان حرفه ای نیز از آن بهره می برند عکس هایی با جلوه های خاص نوری بگیریم.

یکی از این ترفندها، قرار دادن توری یا حتی تفاله گیر یا آبکش در مسیر نور اصلی است. شما حتی میتوانید با ایجاد برش های مستطیل کم عرض افقی در موازات هم، بر سطح مقوا و قرار دادن آن در مسیر نور حس پرده کرکره ای را ایجاد کنید.

با قرار دادن پارچه های تور و گیپور ساده در فاصله نزدیک به سوژه( در عکاسی پرتره) و با عکاسی با تکنیک عمق میدان وضوح کم فضای رمانتیکی خلق کنید. برای خلق چنین فضایی چرب کردن حاشیه فیلتر UVنصب شده روی لنز با رژ لب یا وازلین نیز امکان پذیراست(البته بعد از عکاسی حتما فیلتر UV را جدا نموده و با دستمال تیشو و مایع ظرفشویی بشویید و آبکش کنید). استفاده از یک جوراب نازک زنانه  نیز در تصویر ایجاد هاله می کند. برای این منظور جوراب را برش زده و با کش روی لنز ثابت می کنیم. در این روش استفاده از فوکوس اتوماتیک امکان پذیر نیست و باید فوکوس را بر حسب فاصله تا سوژه حدودا تخمین زد.با انتخاب عدد دیافراگم بزرگتر مشکل وضوح تا حد زیادی قابل جبران است.

بوکه تکنیک شکل دهی به نورهایی است که از محدوده عمق میدان وضوح دوربین خارج شده اند. برای داشتن نورهایی با شکل های مختلف کافی است مقوایی تیره را اندازه قطر لنز برش داده و شکل مورد نظر مانند ستاره ، قلب، گل و... را در ابعاد کوچک در مرکز مقوا برش بزنید. مقوا را با چسب کاغذی روی لنز ثابت کنید و با تکنیک عمق میدان وضوح کم عکاسی از ایجاد بوکه های جذاب در تصویر لذت ببرید.

ویدئوهای آموزشی را در اینجا و اینجا ببینید.

دیدن بعضی از آثار تصویرسازی کودکان و نوجوانان، ناخودآگاه مارا به یاد رویاهای دوران کودکی مان می اندازد و تخیلات لطیف و کودکانه مان را زنده می کند. فاطمه حق نژاد سال هاست که در سکوت و با روحیات لطیف و خیال انگیز خود به تصویرسازی پرداخته است. شناخت وی از آناتومی انسان، توانایی در فضاسازی و استفاده از نور و سایه و نیز دانشی که نسبت به استفاده و ترکیب مواد (آبرنگ، مداد رنگی،اکرلیک و رنگ روغن) دارد باعث موفقیت وی شده و نتیجه ی آن چاپ چندین کتاب در داخل و خارج از کشور بوده است.
آنچه در آثار فاطمه حق نژاد مشاهده می کنیم، شخصیت ها و فضاهایی است که شباهتی به آثار با فرهنگ و سبک زندگی ایرانی ندارند؛ مخاطب اگر نداند تصویرگر این آثار کیست، هرگز نمی تواند تشخیص دهد که آثار متعلق به یک هنرمند ایرانی می باشد.
کتاب "مادر من پروانه است"، مجموعه اشعاری راجع به ارتباط عاطفی بین مادر و فرزند است که توسط فاطمه حق نژاد به تصویر درآمده و توسط انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. تصاویر لطیف و خیال انگیز این کتاب، مخاطب را به دنیایی سرشار از احساس می برد. در این مجموعه نیز هیچ گونه حال و هوای ایرانی در شخصیت ها و در فضاها دیده نمی شود.

امروزه بازی‌های رایانه‌ای بخش مهمی از دنیای سرگرمی را تشکیل می‌دهند، که البته همواره صرفاً با اهداف سرگرم کردن تولید و عرضه نمی‌شوند و مقاصد دیگری را نیز دنبال می‌کنند. در این میان جوانان خوش‌فکر ایرانی نیز بی‌کار ننشسته‌اند و با ساخت بازی‌های رایانه‌ای بر مبنای فرهنگ و تاریخ ایران، جای خود را در میان حرفه‌ای‌های این رشته و علاقه‌مندان به بازی‌های رایانه‌ای به خوبی یافته‌اند. 

مهدی بهرامی از جمله بازی‌سازان جوان ایرانی است، که پس از بازی‌های موفق «بو» و «فرش»، امسال نیز با بازی «انگاره» توانست در رویداد2017  TGC عنوان بهترین بازی در بخش خلاقیت مسابقه‌ی طراحی بازی را کسب و کمک ‌هزینۀ ساخت و تکمیل بازی به مبلغ 25 میلیون تومان را نیز دریافت نماید. این بازی پیش‌تر نیز در GDC 2014 حضور داشت و توانست به بخش «گیم‌ پلی تجربی» این همایش راه پیدا کند. از دیگر جوایز بازی انگاره نیز می‌توان به «بهترین طراحی بازی» و «جایزه فرهنگی» ششمین جشنواره بازی‌های رایانه‌ای تهران و جایزه «بهترین بازی دانشجویی» جشنواره بازی‌های مستقل سان‌فرانسیسکو اشاره داشت. 

انگاره یک بازی ویدئویی در سبک پازل و مبتنی ‌بر ظرافت‌های هندسی و هنری نهفته در طرح‌ها و نقوش معماری ایرانی و بر مبنای حرکت و هندسه می‌باشد. یک بازی صد در صد ایرانی که طعم و رنگی به‌شدت بومی دارد. هرچند بازی انگاره با هدف ارتباط با هنر اسلامی طراحی نشده اما الگویی که فرایند اکتشاف از طریق معماهای هندسی بازی را ایجاد می‌کند، بازتابی از هنر اسلامی است. بنا بر نظر بهرامی، هنر اسلامی تماماً درباره ریاضیات می‌باشد. انواع بسیار متنوعی از هنرهای اسلامی وجود دارد اما معماری و کاشی‌کاری و بیشتر آن‌ها، سرچشمه و حقیقتشان بر پایه ریاضیات است. هنگامی که شما معماری را نگاه می‌کنید کاملاً متوجه می‌شوید مردمی که آن را ایجاد کرده‌اند به علم ریاضی آگاه بوده‌اند.

گفتنی است موسیقی این بازی نیز اثر مسلم رسولی و دومین هم‌کاری وی پس از بازی فرش با مهدی بهرامی می‌باشد، که حتی بهتر از بازی قبلی از آب در آمده و حال و هوای ایرانی بازی را به بهترین نحو ممکن به مخاطب منتقل می‌نماید.

اثر "پهلوانان" مهدی بادیه در دومین سالانه هنرهای شهری "بهارستان" در زیر پل کالج در خیابان انقلاب ارائه شده‌است. بهارستان یک مسابقه‌ی سالانه‌ی هنری است که هر ساله به مناسبت نوروز توسط سازمان زیباسازی شهرداری تهران برگزار می‌شود.

فراموشی یکی از مشکلات اصلی همه ما است. در میان دغدغه‌ها و انبوه کارهای روزانه، مسلماً دائم به این فکر می‌کنیم که چیزی را از قلم نیندازیم؛ به همین سبب نیز گاهی بعضی از موضوعات، قرارها، یا خریدهای روزانه‌مان را روی کاغذ کوچکی می‌نویسیم و در جایی که جلوی دیدمان باشد می‌چسبانیم. معمولاً آشپزخانه محل اجتماع همه افراد خانواده است و یخچال تنها وسیله‌ای است که از بزرگ تا کوچک، همه افراد هر روز و هر ساعت مدام به سراغش می‌روند، به همین دلیل یخچال بهترین گزینه ممکن برای چسباندن کاغذهای یادداشت و گذاشتن پیام های یادآوری به حساب می‌آید.

روح‌الله مریخ پور و ستار سعادتمند با در نظر گرفتن موقعیت استراتژیک آشپزخانه و یخچال، طرح جدید و خلاقه‌ای را برای این کاغذهای یادداشت معمولی پی‌ریزی کردند. MeggNote شامل یک مجموعه از کاغذهای یادداشت سفید، همراه با یک آهن‌ربای گِرد زرد رنگ است که وقتی روی کاغذها قرار می‌گیرد فرم یک نیمرو خوش آب و رنگ را می‌سازد و چشم بیننده را به سوی خود جلب می‌کند.  

این اثر که اولین بار در سال 2015 در مارت تورنتو ارائه شده بود، موفق به دریافت جایزه A' Design Award در بخش محصولات هنری، لوازم التحریر و هدایا شد و هم اکنون نیز توسط گروه طراحی ریتون تجاری سازی شده و به تولید انبوه رسیده است. هر بسته از این محصول شامل 60 برگ کاغذ یادداشت به شکل سفیده تخم مرغ و یک مگنت زرد رنگ به شکل یک زرده تخم مرغ واقعی است. 

زرده تخم مرغ درواقع یک آهن‌ربا از چوب چند لایی است که در مراحل ساخت به‌ وسیله سی ان سی شکل داده شده و سپس با هفت لایه رنگ که به صورت دستی بر روی آن پاشیده شده است، پرداخت گردیده تا کاملاً شبیه یک زرده تخم مرغ، واقعی و هیجان انگیز به نظر آید.

«... انگیزۀ اصلی این کتاب در اصل دستیابی به شکل عمیق‌تری از تفکر طراحی است. چنان‌چه شما را به تفکر وادارد تا به شکل عمیق‌تری فرآیند طراحی را بازنگری کنید تا به‌گونه‌ای شما را سازماندهی کند که بهتر به فکر طراحی باشید. به‌طوری‌که محصولات مختلف چه از نظر «طراحی خوب» و یا «طراحی بد» از دیدگاه‌های متفاوتی هم‌چون دیدگاه هنری، تاریخی و یا گاهی از نقطه نظر زیبایی شناسی، آنالیز مفهوم، تفکر و ایده به عنوان اصل و مبنای طراحی قرار گرفته‌اند. 

زیبایی شناسی، عملکرد، کارکرد، توسعه پایدار و موقعیت‌های اقتصادی محصول؛ این پنج بُعد کیفیتی این امکان را برای شما فراهم می‌کند که بتوانید محصولات را به‌طور دقیق‌تری با یکدیگر مقایسه نمائید. 

همچنین نظریات چند جانبه‌ای از افراد مختلف در مورد یک محصول جمع‌آوری شده است، تا به نحوی برجسته تفاوت طراحی را از  نقطه نظر افراد مختلف نشان می‌دهد. اگر دسترسی به طراحان و یا افرادی که به صورت نزدیک‌تر می‌توانند با محصول در ارتباط باشند، فراهم باشد، نقل‌قول‌هایی از جانب آن‌ها از نظر بُعد فلسفی و یا چگونگی الهام و شکل‌گیری یک محصول بیان می‌شود. 

هم‌چنین آنالیزهای انتقادی می تواند سکوت طراحی محتوا را بشکند و زمینۀ فرم و عملکرد را تا رسیدن به بازار و ارزش‌های اجتماعی محصول باز نماید. اگر شما بتوانید چشم اندازهای متفاوت و جالب را مشاهده کنید، بهتر می‌توانید از این کتاب استفاده نمائید. ...» 

متن فوق گزیده‌ای بود از مقدمه کتاب «نقدی بر محصولات طراحی صنعتی» به قلم ویلیام لیدول و جری ماناکسا، با ترجمه‌ای از مهسا حقی‌پناه، رائیکا خورشیدیان، شادین قندچی مازندرانی، نازیلا محمد قلی‌زاده و راضیه مهدیه که توسط انتشارات میردشتی برای نخستین‌بار در سال ۱۳۹۵ چاپ و منتشر گردید.