نشریه خط

علی کوچولو دیگر خیلی هم کوچک نیست، او هر روز بزرگتر می‌شود و جای خالی پدر را بیشتر حس می‌کند. در سالروز شهادت محسن حُجَجی، مرکز آوای انقلاب اسلامی (مأوا) نماهنگ علی کوچولو را به علی حججی، فرزند خردسال این شهید بزرگوار و همه فرزندان خردسال شهدای انقلاب اسلامی، از سالهای دفاع مقدس تا شهدای هسته ای و مدافعان حرم تقدیم نمود. علی کوچولو عنوان یکی از برنامه‌های خاطره‌انگیز دهه شصتی‌ها با آهنگسازی مرحوم بابک بیات می‌باشد، که روایتگر ماجراهای پسری است که با مادرش زندگی می‌کند و پدرش به جبهه رفته است. مرکز آوای انقلاب اسلامی با اقتباس از آهنگ تیتراژ این مجموعه، نماهنگی را با همین نام، به کارگردانی حامد حیدری تهیه نموده است. با این حال این نماهنگ صرفاً دربارۀ علی کوچولو نیست، بلکه آینده او را نیز به تصویر می‌کشد، آینده‌ای که در آن علی نیز هم‌چون پدر، به یک قهرمان واقعی تبدیل شده و پایش را از قصه‌ها فراتر گذاشته است. 

محسن حججی پدر قهرمانِ علی کوچولو، در ۱۸مرداد سال گذشته (۱۳۹۶) طی عملیاتی در گذرگاه مرزی الولید در مرز سوریه و عراق، پس از دو روز اسارت، توسط نیروهای داعش به شهادت رسید. جنازۀ شهید حججی در روز ۷ شهریور به سپاه پاسداران تحویل داده شد و یک ماه بعد در ۳ مهر، هم‌زمان با عزاداری‌های ماه محرم پیکر وی به وطن بازگشت و سرانجام در ۵ مهر طی مراسمی باشکوه با حضور مقامات کشوری و لشکری پیکر این جوان مدافع حرم بر فراز شانه‌های عاشقانه اباعبدالله تشییع گردید.

«بحث انسان، چرایی وجود است. این‌که چگونه باید زندگی کند، همیشه مورد توجه من بوده است؛ این مسئله که انسان عصر حاضر در انبوه شلوغی‌هایی زمانه، چه مسیری برای زندگی انتخاب می‌کند؟ آیا این مسیر واقعاً حاصل تصمیم وی و اراده‌اش است یا خیر؟»

این جملات بن­مایه فکری ساخت پویانمایی عروسکی دخترک آت آشغالی از زبان خالق اثر محمد زارع است. توجه به این پشتوانه نظری از آنجا مهم است که می تواند معیاری برای ارزیابی و فهم درست کار قرار گیرد. اینکه چرا یک جوان مسلمان ایرانی فلسفه وجود خود را در شعر هنرمند نهیلیستی چون تیم برتون می جوید بحث مهمی است که در اینجا قصد پرداختن به آن را نداریم.

 استفاده از تکنیک استاپ موشن، فضاسازی گروتسک گونه، طراحی کاراکتر ملهم از آثار تیم برتون و بازی با نقطه دید مخاطب و فاصله گذاری از این طریق، همه و همه دست به دست هم می دهد تا دنیای سراسر ناامیدی شخصیت های تنهای تیم برتونی خود را به بهترین شکل نشان دهند.

دلیل جوایز پرتعدادی که از جشنواره های داخلی و خارجی به این اثر تعلق میگیرد نیز تا حد زیادی مرهون این کپی سازی ماهرانه از دنیای داستان های تیم برتون است. تغییر زاویه دوربین و نشان دادن میزی که دکور کار روی آن قرار دارد از دید یک دوربین مخفی و حرکت شبانه دخترک آت و آشغالی کنایه ای از نگاهی خاص به خلقت و تقدیر است که در فضای فرمی اثر جذاب و خلاقانه به نظر می رسد و همین خلاقانه بودن نقطه ای است که بسیاری از داوران داخلی را در ارزش هنری این اثر به اشتباه انداخته  و آن را لایق جایزه دانسته اند. شاید کارگردان اثر بتواند در استفاده از تکنیک  استاپ موشن نمره قابل قبولی بگیرد اما آنچه که کارگردان از آن غفلت کرده، بضاعت اندکی است که داستان فیلم برای بیان اندیشه های شبه فلسفی اش داشته است. همین امر هم موجب می شود دخترک آت آشغالی در سطح یک اثر هنری معمولی باقی بماند.