نشریه خط

سبک نئوکلاسیک که معماری دبیرستان البرز را با ویژگی‌های آن معرفی می‌کنند، متأثر از تحولات جهانی در دورۀ پهلوی اول و سیاست‌های باستان‌گرایی در حکومت بوده؛ اما وجه تمایز این بنا با دیگر بناهای این سبک، در تقلید از صورت‌های معماری گذشتۀ نه چندان دور، به جای صورت‌های معماری دورۀ باستان است.

یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های این بنا، به‌کاربردن ایوان در ورودی‌هاست. ایوان ورودی اصلی، هم در فرم خود، نشانه‌ای از معماری گذشته ایران دارد و هم تزئینات آن به صورت کاربندی آجری، تداعی کنندۀ تزئینات بناهایی از قبیل مدرسۀ چهارباغ و هشتی ورودی آن است. همچنین استفاده از فرم چفدهای تیزه‌دار، برای پنجره‌ها و ترکیب آنها با تزئینات کاشی‌کاری، تداعی کنندۀ ترکیبی است که مشابه آن را در عالی قاپو می‌توان مشاهده کرد. همچنین استفاده از جفت ستون‌هایی که در فضای مرکزی داخلی به کار برده شده‌اند، از گذشته‌های دورتر، در بنایی چون کاخ سروستان، تا نمونه‌های متأخرتری مانند خدایخانۀ مسجد عتیق شیراز، قابل مشاهده است. سقف راهروها از طاق‌های چهاربخش تشکیل شده است؛ که در بین آنها، تویزه‌هایی با چفد مازه‌دار و آجرچینی رومی، پوشش سقف را تکمیل می‌کنند. قطاربندی‌های لبۀ بام و برج‌های دو طرف ایوان، از دیگر ویژگی‌های بصری نما بشمار می‌آیند. گنبد ترکینی که در بالای فضای مرکزی قرار دارد، اگرچه در فرم کلی خود، برای ما غریب به نظر می‌آید، اما قاعدۀ نورگیری و تهویۀ آن از طریق فرمی شبیه روشندان و خیشخان صورت می‌گیرد.
دربارۀ به کار بردن این عناصر، برخی اعتقاد دارند که این پوستۀ تزیینی بر روی ساختاری جدید، غیر اصیل است و چون تنها جنبۀ تزیینی و نمایشی دارد بی ارزش است. اما به عقیده برخی دیگر، همین پوسته، تنها به دلیل نشانه دار کردن بنا، هویت بخش است و در مقایسه با بناهایی که هیچ نسبتی با بستر فرهنگی جامعه ندارند ارجحیت دارد؛ و در این بنای خاص، به کاربردن عناصر معماری چند قرن گذشتۀ ایران، به جای عناصر معماری دوران باستان، سبب شده این اجزا ارجاعی به گذشته و معماری خودی برای مخاطب ایجاد کنند. اما به دلیل ساختار متفاوتی که بر فضا حاکم است، این ارجاعات تأثیر عمیق و ماندگاری بر مخاطب نخواهند داشت.